ΣΥΝΤΟΜΗ ΣΥΓΚΡΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ειδικά στις περιπτώσεις νέων πόλεων το είδος δηλαδή η μορφή και το περιεχόμενου του χώρου που πρόκειται να αναπτυχθή είναι από αρχής προκαθορισμένο.
Προκαθορίζοντας μορφή και περιεχόμενο του χώρου διαγράφεται παράλληλα και το είδος της ζωής και κατά συνέπεια η σχέση άνθρωπος – χώρος.
Οι δυνατότητες μιας δημιουργικής πολεοδομίας με βασικό στόχο υην δράση πάνω στα φαινόμενα και όχι απλώς τη μελέτη των φαινομένων παραμένει μέχρι σήμερα μια ουτοπία.
Ουτοπία διότι ουτοπικό μόνο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από τους περισσότερους τουλάχιστον το κοινωνικό σύστημα που από μόνο του θα πρέπει να επέτρεπε δράση πάνω στα φαινόμενα που το καθορίζουν.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι πίσω από κάθε φαινόμενο και ένα ή περισσότερα αίτια.
Δράση πάνω στα φαινόμενα που καθορίζουν ένα κοινωνικό πλαίσιο σημαίνει «επανάσταση» είναι μια μεταβατική έννοια χωρίς μόνιμη έκφραση στην δομή μιας πόλης όπως την γνωρίζουμε σήμερα.
BRASILIA
Ουτοπική μόνο και γι’ αυτό απραγματοποίητη θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί μια επέμβαση στην μείωση της μνημειακής έκφρασης της εικόνας 
της πόλης BRASILIA, μιας ουσιαστικής αποικιοκρατικής πολεοδομικής έκφρασης με έντονη παρουσίαση του ρωμαϊκού – αυτοκρατορικού συμβολισμού ισχύος και επιβολής.
Ουτοπική διότι θα σήμαινε μείωση της ισχύος και επιβολής αυτής της ίδιας της τάξης που ζητούσε (με την συμπαράσταση βέβαια του στρατού στο πρόσωπο του στρατηγού LOTT) να καθιερωθεί στον χώρο.
Η BRASILIA είναι ουσιαστικά η έκφραση της ανερχόμενης βιομηχανικής αριστοκρατίας η οποία για πρώτη φορά στην περίοδο KUBITSCHEK αποκτά «εθνική υπόσταση και συνειδητοποιεί το μέγεθος της δύναμης της.
Για την BRASILIA γράφει ο NIEMEYER το 1970 στο NOUVEL OBSERVATEUR «δεν είναι σε καμιά περίπτωση αυτό που ήλπιζα».
CHANDIGARH
Ουτοπική μόνο και γι’ αυτό απραγματοποίητη θα μπορούσε επίσης να χαρακτηρισθεί οποιαδήποτε επέμβαση στην μνημειακή έκφραση επιβολής, στην αυταρχική δηλαδή μορφή που τελικά παίρνει η σχέσις κυβερνούντων και κυβερουμένων στο σχέδιο του CORBUSIER για την CHANDIGARH.
Η απελευθέρωση της χώρας από την αγγλική αποικιοκρατία , από το αγγλικό αποικιοκρατικό τρόπο (είδος) ζωής εκείνα τα χρόνια τουλάχιστον περισσότερο τυπική παρά ουσιαστική.
Έτσι μόνο εξηγείται η απόρριψη του πρώτου σχεδίου της CHANDIGARH του MEYER το 1950 από τις αρχές της πολιτείας PUNJAB. Ένα σχέδιο εμπνευσμένο από τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές τάσεις της μεταπολεμικής περιόδου της απελευθέρωσης από τον φασισμό. Ένα σχέδιο που είχε ένα καθαρά αντι – αποικιοκρατικό και αντιμνημειακό χαρακτήρα. Η αναθεώρηση του σχεδίου του MEYER από τον NOVICKI παρ’ όλη την μνημειακή χρειά που του έδινε δεν ικανοποιούσε.
Διαβάζοντας κανείς την περιγραφή του CORBUSIER για την σχεδίαση του CHANDIGARH μεταφέρεται άθελα του στη Ρώμη του SIXTUS V.
Έχοντας δε υπ’ όψη και τον θαυμασμό που έτρεφε για τον LUTYENS σχεδιαστή του νέου Δελχί (1911) της πρωτεύουσας της αυτοκρατορικής Ινδίας, το αποκορύφωμα της αποικιοκρατικής πολεοδομίας σ’ αυτόν τον χώρο, γίνεται φανερό το βάθος της αγγλικής επίδρασης στην κυβερνούσα τάξη της χώρας, η οποία ζητούσε με την CHANDIGARH να συμβολίσει «επίσημα» την απελευθέρωση της.
ISLAMABAD
Η ISLAMABAD έρχεται χρονολογικά τελευταία πέντε χρόνια μετά την BRASILIA και δέκα ολόκληρα χρόνια μετά την CHANDIGARH (1960).
Η πρώτη μεταβατική περίοδος της ανεξαρτοποίησης της χώρας από την αγγλική αποικιοκρατία είχε περάσει.
Το 1947 γίνεται δεκτό το αίτημα του αρχηγού της Μουσουλμανικής Ενώσεως JINNAH για την δημιουργία ενός ξεχωριστού κράτους.
Το 1958 αναλαμβάνει πραξικοπηματικά ο στρατός με επικεφαλής τον AYUB KHAN την διακυβέρνηση της χώρας.
Η από το 1956 ανεγνωρισμένη ισλαμική δημοκρατία ζητούσε θεωρητικά ένα «εθνικοθρησκευτικό» σύμβολο.
Το KARACHI δεν προσφέρεται γι’ αυτό τον σκοπό όχι τόσο για λόγους αδυνατότητας εξυγιάνσεως ή επεκτάσεως, όσο για λόγους πολιτικής μορφής.
Η στρατιωτική δικτατορία ζητούσε μια «παρθένα»περιοχή μακρυά από κάθε πολιτική κίνηση, έτσι που να γίνει δυνατή μια απομόνωση ειδικότερα του κρατικού μηχανισμού από κάθε τέτοιου είδους επιδράσεις.
Γεγονός επίσης αναμφισβήτητο είναι ότι η τελική εκλογή της περιοχής έγινε με στρατιωτικά, στρατηγικά κριτήρια.
Έχοντας κανείς αυτά υπ’ όψη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι εάν η θεωρητική όψη του νομίσματος ήταν ένα εθθνικοθρησκευτικό σύμβολο η πρακτική του ήταν ένα πολιτικοστρατιωτικό με απώτερο σκοπό την στήριξη και εδραίωση του συτήματος.
Πέρα από την διάταξη ορισμένων βασικών πολεοδομικών αξόνων στον χώρο σε σχέση με τις χρήσεις γης (διοίκηση, ζώνες με ειδικές χρήσεις, κατοικία), την περιφερειακή τοποθέτηση του διοικητικού κέντρου στα πρότυπα της «Ακρόπολη» και των τεραστίων σε έκταση στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε κέραια σημεία της ανάπτυξης, η λύση της ISLAMABAD είναι βέβαια αντιμνημειακή.
Ο Δοξιάδης λεγραφε το 1963 το γνωστό «πρέπει να καλύψωμε ανάγκες και όχι να κτίσωμε μνημεία».
Πέρα όμως από την τοποθέτηση αυτή του μελετητή θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψη ότι η σχεδίαση της ISLAMABAD ξεκινούσε δέκα χρόνια αργότερα από την γειτονική CHANDIGARH καθώς και το γεγονός ότι ο στρατός δεν είχε ουσιαστικά καμμία ανάγκη να επιβληθείς τον χώρο με μνημεία τη στιγμή που η παρουσία του ήταν τόσο έντονη απ’ όλες τις πλευρές στους κατοίκους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Τα ερωτήματα και οι σκέψεις που διατυπώθηκαν πέντε χρόνια αργότερα (1965) από την επιτροπή σχεδίασης της κυβέρνησης του Πακιστάν όσον αφορά αυτό το ίδιο το σκεπτικό της δομής ενός οικισμού στο μέλλον, ότι δηλαδή νέες λύσεις θα πρέπει να αναζητηθούν, λύσεις που πιθανώς δεν θα είναι ούτε ολότελα αστικές, ούτε ολότελα αγροτικές και που θα λαμβάνουν πράγματι υπ’ όψη τις ειδικές συνθήκες του τόπου, τις παραδόσεις και προσδοκίες των κατοίκων της, δεν ισχύει μόνο για το Πακιστάν.