του ΜΙΤ Μητρόπουλου
Ο ΜΙΤ. Μητρόπουλος είναι Research Fellow στο Κέντρο Ανωτάτων Εικαστικών Ερευνών (C.A.V.S.) του Μ.Ι.Τ., όπου διδάσκει Επικοινωνίες, είναι μέλος της Επιτροπής Διεπιστημονικών Σχέσεων της Environmental Design Research Association και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για Τηλεόραση – με – καλώδιο της πόλης Cambridge.
Το κείμενο που ακολουθεί είναι μεταφρασμένο απ’ τα Αγγλικά, και δημοσιεύτηκε
– στο Environmental Design Research Association Newsletter, Η.Π.Α.
– στο Pedestrian Network Newsletter, Η.Π.Α.
– στο Α-plus, Βέλγιο
– στο Architecture Psychology Newsletter, Αγγλία
Στο Συνέδριο για την Τηλεόραση – με – Καλώδιο Cable Television) της Βοστώνης, παρουσιάστηκαν και θέματα όπως; Έλεγχος, Πολιτικές Ταχτικές, Σχέσεις – Αλληλοεπιδράσεις, Συμμετοχή και Πρόσβαση. Υπάρχει μια εντεταλμένη επιτροπή, που ασχολείται με την περίπτωση «Τηλεόραση – με – Καλώδιο για την Βοστώνη», όμοια με την Συμβουλευτική Επιτροπή για την τηλεόραση – με – καλώδιο, στην άλλη όχθη του ποταμού Charles, και έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ομάδες πίεσης, όπως η «Ένωση για πρόσβαση στην Τηλεόραση – με – καλώδιο». Αν και το πρόβλημα της Ιδιωτικότητας παραλείφθηκε με τρόπο εντυπωσιακό, υπήρξε και μια στιγμή ρεαλιστική, όταν κάποιος παρατήρησε πως η πρόσφατη ιστορία έχει δείξει ότι η Δυνατότητα Πρόσβασης του Κοινού στην Τηλεόραση με καλώδιο, δεν ήταν αυτή που ο κόσμος ήλπιζε. Κάποιος άλλος πρόσθεσε ότι εφόσον αυτή η περίοδος είναι περίοδος προεκλογική για εκλογή Δημάρχου, το πρόβλημα της Δυνατότητας Πρόσβασης μπορούμε να προβληθεί. Και κάποιος τρίτος, παρούσιασε στην συγκέντρωση ένα σχεδίασμα επιστολής ενδιαφέροντος – ανησυχίας, που απευθυνόταν στον Δήμαρχο, και το γράμμα ψηφίστηκε να σταλεί.
Αυτό το στοιχείο ενδιαφέροντος – ανησυχίας, αναφορικά με : α) το άμεσο περιβάλλον β) σύγχρονα προβλήματα και τρόπους επίλυσης τους, απουσίαζε από τα τρία συνέδρια αυτού του καλοκαιριού, του 1979 το EDRA 10 (τον Ιούνιο στο Buffalo, U.S.A.), το IAPC 4 (Louvain – La – Neuve, Βέλγιο, τον Ιούλιο), και το ICEP (τέλη Ιουλίου, Surrey, Αγγλία) – αν εξαιρεθεί μια απόπειρα που έγινε στο Βέλγιο, να μας εξοικειώσουν με την Louvain – La – Neuve, που εκτός από πανεπιστημιούπολη, είναι και η πρώτη Νέα Πόλη στο Βέλγιο. Εν πάσει περιπτώσει, οι οργανωτές του EDRA 11 έχουν υποσχεθεί να μας φέρουν σε επαφή με τα προβλήματα της πόλης Charleston (Νότιος Καρολίνα, Μάρτης 80), και θα υπάρχουν επίσης Προγράμματα Επίλυσης Προβλημάτων (όπως προτάθηκε απ’ την Επιτροπή Διεπιστημονικών Σχέσεων).
Αν το Διεθνές Συνέδριο Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας (ICEP), είναι διεθνές επειδή συμμετέχουν σ’ αυτό σύνεδροι από διάφορα μέρη του κόσμου, το Διεθνές Συνέδριο Αρχιτεκτονικής Ψυχολογίας (IAPC) αξίζει τον τίτλο αυτό και για τον ίδιο λόγο, αλλά και επειδή πραγματοποιείται κάθε φορά σε διαφορετική χώρα, και απ’ αυτήν την άποψη είναι πλησιέστερο στα EDRA, που κινούνται από Πολιτεία σε Πολιτεία (των U.S.A.). Αντίθετα απ’τα EDRA που είναι ετήσια, το ICEP είναι κάθε δύο χρόνια και το IAPC κάθε τρία. Αυτό δημιουργεί προβλήματα συνέχειας, για τα IAPC, που τα ICEP δεν αντιμετωπίζουν, μια και το Surrey είναι ο μόνιμος τόπος, το προσωπικό της Σχολής είναι οι οργανωτές (αυτή την φορά περίπου το 15% των επιστημονικών ανακοινώσεων προέρχονταν απ’ την ίδια την σχολή του Surrey), και όπου οι εννοούμενες αξίες παραμένουν σταθερά οι ίδιες, και είναι εμφανείς στην αξιοθαύμαστη παραγωγή επιστημονικών ανακοινώσεων και βιβλίων – τρομαχτική ακόμα και με αμερικάνικα κριτήρια δραστηριότητας, και (κατά την γνώμη πολλών) αυτοδιαφήμισης. Η αξία πάντως αυτού του υλικού αμφισβητείται όλο και περισσότερο – κατά ποσόν π.χ. ανταποκρίνεται στους ίδιους τους στόχους του Surrey, δηλ. να «είναι αφιερωμένο στην δημιουργία σχετικής πολιτικής ταχτικής, ή σε αποτελέσματα που να σχετίζονται με Σχεδιασμό».
Το IAPC (όπως και το ICEP) δεν ήταν οργανωμένο σαν Ένωση, και ένα επιχείρημα – μεταξύ άλλων στο να μη γίνει, υπήρξε η σύγκριση με τα EDRA, που κατέληξαν (λόγω της τέτοιας οργάνωσής τους), να είναι «υπερβολικά διευρυμένα και υπερβολικά άκαμπτα. Επίσης άλλο επιχείρημα ήταν «ότι λίγοι άνθρωποι επηρεάζουν υπερβολικά πολύ». Τώρα όμως το ΙAPC έχει γίνει Ένωση και είναι πιθανό – την στιγμή που αυτό το σημείωμα τυπώνεται – να’ χουν ενωθεί, το IAPC και το ICEP, σε μια Κοινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Εν τούτοις, αν ληφθούν υπ’ όψιν οι όχι συμπληρωματικές διαφορές ανάμεσα στις δύο όχθες της Μάγχης, θα’ ναι ενδιαφέρον να γίνουν γνωστοί οι όροι της συγχώνευσης, και να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις.
Κοιτάζοντας τώρα τις σημειώσεις μου απ’ τα δύο Ευρωπαϊκά συνέδρια, βρήκα κάποιες σελίδες – από μια έκδοση της ΒΕΑ – που είχα σκίσει και κρατήσει, ταξιδεύοντας με αεροπλάνο απ’ το ένα συνέδριο στο άλλο: «Η Μορφή των Μελλοντικών Πόλεων». Αρχίζει έτσι: «Η μόντερνα Αρχιτεκτονική ξεκίνησε καταπληκτικά». Συνεχίζει: «Αλλά μετά άρχισε να χαλάει». Τελειώνει έτσι: «Η αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα, που άρχισε τόσο ελπιδοφόρα, μπορεί ίσως να ξεπεράσε την λεγόμενη Αστική Κρίση της (δική της;!), και να ολοκληρωθεί σε μια άνθηση που θα δώσει νέα ζωή στα κέντρα των πόλεων όλου του κόσμου». Σίγουρα συμφωνείτε, ότι αυτό το περιοδικό χωρίς συνέπεια διαβάζεται από περισσότερους ανθρώπους, απ’ όσους οι επιστημονικές ανακοινώσεις και των τριών συνεδρίων μαζί. Ανθρώπους των οποίων τις ανάγκες (κοιτα: ανάγκες του χρήστη) υποτίθεται ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να εξυπηρετήσουμε, και των οποίων την συμμετοχή (κοιτα: συμμετοχή του χρήστη), υποτίθεται ότι πρέπει να υποστηρίξουμε. Οι Σχέσεις Εξουσίας, σαν εργαλείο ανάλυσης, χρησιμοποιήθηκαν ξεκάθαρα (ή δεν χρησιμοποιήθηκαν), σε ανακοινώσεις και συζητήσεις, κατά την διάρκεια του IAPC και του ICEP, και έγιναν ως και απόπειρες σύνθεσης – σχεδιασμού.
Στο 4ο IAPC (περισσότερο απ’ ότι στο 3ο, και στο 3ο περισσότερο απ’ ότι στο 2ο) ακούστηκαν απόψεις «πάνω στην αναγκαιότητα, αν όχι για το ψάξιμο λεπτομερειών, σίγουρα όμως για εισαγωγή πολιτικής προβληματικής» ή «για την επιλογή να υπηρετήσουμε τους εξουσιάζοντες ή τους εξουσιάζομενους» ή για για το πώς «μέρη της πόλης παραμένουν απαγορευμένο έδαφος, για μετανάστες, γυναίκες, παιδιά, ανάπηρους, και – πρέπει να προσθέσω – πεζούς».
… 9 φόνοι σε ισάριθμες εβδομάδες στο Dorchester – Roxbury, και ένας τυπικός ρυθμός βιασμών στο Alliston. Τα σπίτια που δηλώνουν συμμετοχή στο Πρόγραμμα Ασφαλών Σπιτιών, προσφέρουν καταφύγιο στις γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο, την δυνατότητα να τηλεφωνήσουν στην οικογένεια ή σε φίλους, και να αποθαρρύνουν τον ενδεχόμενο επιτιθέμενο, στην περιοχή Cambridgeport (σημ. Η περιοχή αυτή, που αναφέρεται σ’ αυτό το τρίγλωσσο φυλλάδιο που κυκλοφόρησε στα τέλη της άνοιξης του ‘ 79, είναι η απόσταση περπατήματος μεταξύ Μ.Ι.Τ. και Harvard). Οι γυναίκες λοιπόν, αντίθετα απ’ τους πεζούς, μεταφράζουν τα ιδιωτικά προσωπικά από την Σ. Μαρτίνου (της οποίας η ανακοίνωση στο IAPC, ήταν στα παραπάνω πλαίσια) ζητήθηκε συνέντευξη απ’ το Radio Libre την επόμενη της παρουσίασης της. Ο σταθμός του Radio Libre της L-LA-N, δεν έχει επίσημη άδεια να εκπέμπει. Αντίθετα ο ραδιοφωνικός σταθμός του Surrey έχει την άδεια απ’ το Υπουργείο Εσωτερικών της M. Βρεττανίας, αλλά ελέγχεται με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορούν να τον ακούσουν μόνο στους φοιτητικούς κοιτώνες του πανεπιστημίου, και όχι στην γύρω πόλη του Guilford, όπου κατοικούν φοιτητές και το προσωπικό του πανεπιστημίου.
Στο 4ο IAPC δόθηκε μεγάλη έμφαση στο θέμα του Ελέγχου. Έλεγχος του Χώρου, Έλεγχος των ανθρώπων – ευρισκομένων σε σχέσεις εξουσιάζοντος – εξουσιαζόμενου, και Έλεγχος του Χώρου σαν αποθέματος φυσικού (πόσες ανακοινώσεις βασίστηκαν σε τέτοιες υποθέσεις; Οργανώθηκαν μαζί υπό μορφή ομάδας εργασίας;) «Ποιος ελέγχει τα αγαθά και ποιος επωφελείται;» Τέτοιες ερωτήσεις τέθηκαν, καθώς και το ερώτημα αν έχουν καμία αξία, τα αποτελέσματα μιας τέτοιας διερεύνησης, πέρα απ’ την καθαρά θεωρητική Ψυχολογική έρευνα. Εγώ ο ίδιος βρήκαν τον εαυτό μου να’ χει εμπλακεί σε ερωτήματα πάνω στο πως μπορεί να μετρηθεί ο εξασκούμενος έλεγχος: Έλλειψη ή ύπαρξη άγχους (απ’ την ανακοίνωση του R. Kuller), η Αντίσταση στον εξασκούμενο απ’ την Διοίκηση έλεγχο, σαν μέτρο αυτού του ελέγχου (συζήτηση πάνω στην ανακοίνωση του A. Lipman), και η δική μου παρατήρηση, πάνω στο «πόση συμμετοχή γίνεται ανεκτή, όταν έχει συνέπειες ανατρεπτικές» και δοκιμάζοντας τα όρια της ιδιωτικότητας σου».
Στο ICEP, τα συμπεράσματα των μελετών κατακρίθηκαν, σαν «στερούμενα ηθική διάσταση», κι αν έπρεπε να συμπυκνώσω όλες τις παρατηρήσεις, θα’ λεγα ότι πρόκειται για περίπτωση εγκυρότητας (validity) έναντι αξιοπιστίας (reliability).
O Roy Darke (μιλώντας για τον Προγραμματισμό της Συμμετοχής του Κοινού): Από την σκοπιά των Διοικητικών Υπαλλήλων, η συμμετοχή του κοινού έχει γίνει νομική προϋπόθεση στις Υπηρεσίες Τοπικού Σχεδιασμού, και (υπογράμμισε) υπάρχει μια μετατόπιση από την απλή Αντιπροσώπευση σε πιο Συμμετοχικές μορφές.
Ερώτηση μου: Έχετε ελέγξει την περίπτωση σχέσης που μπορεί να υπάρχει μεταξύ της αντίληψης που η Διοίκηση έχει για το θέμα της Συμμετοχής και των συγκεκριμένων ζητημάτων για τα οποία ζητείται η Συμμετοχή αυτή του κοινού. Οπωσδήποτε τα συγκεκριμένα αυτά θέματα ποικίλλουν από ασήμαντα ως ενδιαφέροντα και ως κρίσιμα με συνέπειες ανατρεπτικές.
Απάντηση : Όχι. Ο προβληματισμός αυτός έχει υποτιμηθεί. Είναι μια υπόθεση που έχει ενδιαφέρον να την κάνει κανείς.
O David Uzell (μιλώντας για «Συμμετοχή και Αντιπροσώπευση – Μια Ψυχολογική Ερμηνεία»). Αφού ανέφερε πόσο βασικό στοιχείο κάθε Δημοκρατίας είναι η Συμμετοχή, συνέχισε λέγοντας για το ερώτημα που έθεσε στον εαυτό του, δηλ. κατά ποσόν η εικόνα που έχουν οι Διοικητικοί για τους Κατοίκους και αντίστροφα είναι σαφής και σωστή.
Ερώτηση μου: Είναι η δομή, Διοικητικοί (αφ’ ενός), Κάτοικοι (αφ’ ετέρου), μια διπολική σχέση, ή ένα κανάλι Επικοινωνίας; Εννοώ, πως ελέγχονται αυτοί που είναι στην Εξουσία;
Απάντηση : Πράγματι, οι Διοικητικοί μεταχειρίζονται Μηχανισμούς Άμυνας.
Ερώτηση (συνέχεια): Ίσως θα’πρεπε να αναρωτηθούμε αν η δομή Διοικητικοί – Κάτοικοι, είναι αρκετά σωστή, ώστε να γίνονται έρευνες για την Συμμετοχή, πάνω σ’αυτό το σχήμα. Ίσως θα’πρεπε να αρνηθούμε τελείως αυτήν την δομή, αν πραγματικά μας ενδιαφέρει να βγάλουμε άκρη στο θέμα της Συμμετοχής.
Απάντηση : Ίσως έχετε δίκιο.
Oι Janet Stockdale και Denise Hale (μιλώντας για «Υποκείμενο Συνωστισμό: Αντιληπτικές Διαστάσεις και Προτιμήσεις») χρησιμοποίησαν Τεχνικές Πολυδιάστατων Κλιμάκων, όπως εφαρμόζονται σε προβλήματα συνωστισμού, και επίσης αναφέρθηκαν στην «σχέση του συνωστισμού με την ανοχή του κάθε ατόμου».
Ερώτηση μου: Μήπως ερευνήσατε την σχέση:
Συγκεκριμένη Κατάσταση Συνωστισμού
Ατομική Ανοχή σαν πιθανό δείκτη ελέγχου αυτής της συγκεκριμένης περίπτωσης απ’ αυτό το συγκεκριμένο άτομο που βρίσκεται μέσα σ’ αυτήν την περίπτωση;
Απάντηση: Όχι. Στην μελέτη μας, με την μεθοδολογία που χρησιμοποιήσαμε, δεν γίνεται συσχέτιση με το θέμα του Ελέγχου.
Η Sengul Oymen Gur («Σχεδιασμός, λαμβανομένης υπ’ όψιν της κοινωνικής σχέσης Άντρα – Γυναίκας).Ερώτηση μου: Ακόμη δεν κατάλαβα ακριβώς, αν θέλετε να υπογραμμίσετε τις παραμέτρους Φυσικού Χώρου, ή την κοινωνική υποδομή;
Απάντηση: Η κοινωνική υποδομή προέκυψε συμπτωματικά.
Αλλά ενώ στο ICEP, η παράμετρος του Ελέγχου αγνοήθηκε όσον αφορά τις ανακοινώσεις, το εργαστήρι «Περιβαλλοντική Ψυχολογία σε Δράση» αναπτύχθηκε σ’ ένα ενδεχόμενο δικτύωσης αρκετών ανθρώπων. Δεν ξέρουμε ακόμα, κατά πόσον αυτοί που το ξεκίνησαν θα γίνουν πράγματι μια ομάδα, ούτε και κατά πόσον η κοινωνική συνειδητοποίηση που τους χαρακτηρίζει θα συμπληρωθεί με αντίστοιχου προβληματισμού έρευνα (και απόπειρες κάποιας εφαρμόγης);
Δειγματοληπτικά, μεταξύ 39 συμμετέχοντων στο IAPC, οι 28 είχαν εκπαίδευση Αρχιτέκτονα, 4 ήταν Κοινωνιολόγοι, και 7 Ψυχολόγοι. Το ενδιαφέρον για τα κοινωνικά προβλήματα, που έγινε φανερό απ’ την εισαγωγική ομιλία των οργανωτών «Το φυσικό περιβάλλον πρέπει να παίρνει το νόημα του, μέσα από διαδικασίες οικειοποίησης», έγινε δεκτό αρνητικά. «Η έρευνα της κοινωνικής πραγματικότητας είναι δουλειά της Κοινωνιολογίας», ή και κυνικά «Γιατί να σκοτιζόμαστε για τους αρχιτεκτονικό – ψυχολόγους; Ούτως ή άλλως, δεν επιδρούν πουθενά σοβαρά», ή ακόμα με τρόπο ρεαλιστικό «Είναι δουλειά της Αρχιτ. Ψυχολογίας να μεταμορφώσει τον κόσμο;» Φυσικά έγινε δεκτό και με τρόπο θετικό: Η αρχιτ. Ψυχολογία σε μια απ’ τις ανακοινώσεις του 4ου IAPC, χαρακτηρίστηκε «ανθρωπολογικά απλοϊκή, κοινωνιολογικά απλοϊκή, και ιστορικά απλοϊκή».
Φυσικά παραμένει σαν ερώτημα το κατά πόσον η Αρχιτ. Ψυχολογία μπορεί να αποκτήσει κάποια ταυτότητα, και να αντιμετωπίσει συγκρούσεις. Γιατί πρέπει να καταλάβουμε, ότι ο παραπάνω χαρακτηρισμός, σωστός μεν, είναι χωρίς να το θέλει,, απλοϊκος και ο ίδιος με την σειρά του.
Γιατί θα έλεγα, ότι υπάρχουν περισσότερες από μια, Αρχιτεκτονικές Ψυχολογίες. Όπως υπάρχουν περισσότερες από μια Αγγλίες, περισσότερες από μια Αμερικές, και περισσότερα από ένα Βέλγια. Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι υπάρχουν περισσότερες από μια Ελλάδες (στην πραγματικότητα είναι εντυπωσιασμένος για την τουριστική εικόνα της χώρας μου, που έχουν οι συνάδελφοι – σύνεδροι, και για την έλλειψη συνειδητοποίησης π.χ. σχετικά με την φεουδαρχική δομή της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα).
Ας επιστρέψω όμως στο θέμα : Η οποιαδήποτε κοινωνιολογική έγνοια δεν αρκεί. Γιατί ασφαλώς υπάρχουν και περισσότερες από μια Κοινωνιολογίες. Μια σύντομη πηγή, που μπορώ τώρα, να θυμηθώ, είναι του R.E. Pahl, στο περιοδικό New Society (3ο Μαϊου 74) με τίτλο «Η Συγκρουσμένη Παράδοση της Κοινωνιολογίας», πάνω στην Φαινομενολογική και Ριζοσπαστική (Radical) παράδοση, και την σύγκρουση τους με τον εγγλέζικο Εμπειρισμό. Η Αρχιτεκτονική Ψυχολογία – όπως υπογράμμισε ο Lipman – θεωρεί την κοινωνία σαν αποτελούμενη από ξεκομμένα άτομα. Σύμφωνοι, αλλά φοβάμαι ότι και τμήμα της Κοινωνιολογίας κάνει το ίδιο. «Με τι λοιπόν ασχολείται η Ψυχολογία;» ήταν μια ερώτηση που έγινε στην διάρκεια του ICEP. (Νόμιζα ότι ήταν η συστηματική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αλλά είχα άδικο). «Ασχολείται με ότι αποφασίσουν να ασχοληθούν οι ψυχολόγοι» ήταν η απάντηση.
Και στα δύο συνέδρια, αλλά περισσότερο στο 4ο IAPC, υπήρχε ακόμα ένα κλίμα παρώτρυνσης των αρχιτεκτόνων, να δώσουν μηνύματα μέσω του Σχεδιασμού, ενώ άλλοι υπογράμμισαν ότι η σύγκρουση δεν οφείλεται μόνο στην ανυπαρξία τέτοιων σχεδιαστικών νύξεων, ή στην αδυναμία κατανόησης τους όταν υπάρχουν – άλλα, όλο και συχνοτερα, στην άρνηση (του κόσμου) να συμμορφωθεί με το μήνυμα, μ’ άλλα λόγια, ότι «υπάρχουν κανόνες». Αυτή η «απόκλιση μεταξύ Προγραμματισμένης και πραγματικής χρήσης του χτισμένου περιβάλλοντος», φαίνεται ότι για πολλούς είναι σηστων και κοινού», ή σαν σύγκρουση μεταξύ επαγγελματιών και χρηστών» ή σαν οι διαφορές μεταξύ χρήσης χώρου, όπως θεωρήθηκε απ’ τους σχεδιαστές, και όπως θεωρήθηκε απ’ τους πραγματικούς χρήστες». Στην συνέχεια γίναν προτάσεις για «μηχανισμούς διορθωτικούς αυτής της απόκλισης». Αυτό όμως που βρίσκω πιο σημαντικό, είναι το κατά ποσόν, αυτή η διαφορετική χρήση, διαφορετική ενδεχομένως απ’ την προγραμματισμένη, είναι εν τέλει πραγματοποιήσιμη, δηλαδή επιτρέπει, τόσο απ’ τον σχεδιαστή όσο και από την αντίστοιχη πολιτική ταχτική. Όσο για την άποψη, ότι δεν πρέπει να υπάρχει απόκλιση, ή ότι η προγραμματισμένη χρήση είναι και η επιθυμητή, αυτό δεν είναι παρά μια υπόθεση – που παραμένει υπόθεση.
Και τα τρία συνέδρια γίνανε σε πανεπιστημιουπόλεις, έξω απ’ τα αστικά κέντρα. Η πανεπιστημιούπολη του Buffalo, ήταν του τύπου της μεγαδομής. Μια φίλη παραπονέθηκε ότι η Louvain – la – Neuve, είναι απλώς ένα σκηνικό. «Ένα πολύ ωραίο σκηνικό», θα πρόσθετα. Μερικοί από μας το θυμόμαστε με νοσταλγία, όταν βρεθήκαμε στην πανεπιστημιούπολη του Surrey όπου υπήρχε έλλειψη Χώρων – Για –Επικοινωνία (χώρων που όχι μόνον δεν εμποδίζουν, αλλά διευκολύνουν και υποθάλπουν την επικοινωνιακή δραστηριότητα). Σε τέτοιους χώρους – εφόσον υπήρχαν – είχα κατ’ αρχήν σκοπό να πραγματοποιήσω την παρουσίαση του εργαστηρίου μου, δηλ. χρησιμοποιώντας το άμεσο περιβάλλον. Σε απόσταση μισής ώρας απ’ το Surrey, στο Λονδίνο, μπορούσε κανείς να γίνει ενεργητικός θεατής, σε δραστηριότητες πλούσιες σε σχετικό με Περιβάλλον και Συμπεριφορά υλικό: Ένα θέαμα βασισμένο σε Πολλαπλά Μέσα (I.C.A. Το γκρουπ Taller του Άμστερνταμ, στο «Διάφανη Πόλη», μια συμμετοχική Παράσταση (Performance) στην Hayward Gallery (απ’ την Bobby Baker). Εξαιρετικοί και απαραίτητοι – για παρόμοια συνέδρια – καταλύτες.
Αυτά όσον αφορά την Περιβαλλοντική Ψυχολογία, γιατί εκείνο που με εντυπωσίασε περισσότερο, ήταν κάτι που – εγώ τουλάχιστον – θεώρησα έργο Περιβαλλοντικής Τέχνης: Απ’ την άλλη μεριά της τεχνίτης λίμνης – στον πανεπιστημιακό χώρο του Buffalo – ήταν μια συστάδα «αρχαιοελληνικών κιόνων» σε άσπρο μάρμαρο, τεχνητά μισοκατεστραμμένων, υποτίθεται απ’ τα χρόνια – στην πραγματικότητα καινούργια ερείπια. Όταν ρώτησα, μου είπαν ότι πράγματι είναι πολύ πρόσφατα χτισμένες, γι’ αυτό – Sorry – δεν υπάρχουν ακόμη καρτ-ποστάλ.
Σημ. Η ομάδα «Περιβαλλοντική Ψυχολογία σε Δράση» οργάνωσε μονοήμερη συνάντηση – με παρουσίαση συγκεκριμένων εργασιών –, την Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 79, στο joint Center for Urban design,, Oxford Polytechnic, Readington, Oxford, England. Για τις επιστημονικές ανακοινώσεις – που πρόκειται να εκδοθούν -, και για πληροφορίες σχετικά με τα επόμενα συνέδρια, γράψτε: Willo White, Executive Officer EDRA, Dept of Psychology, Suny Stony Brook, New York 11776, (ανα έτος Μάρτιος 1980 Charleston, South Carolina, Απρίλιος 1981 στην πολιτεία της lowa). J.G. Simon Universite Catholique de Louvain, Batiment Vinci, Unite Architecture, Place du Levant I, B-1348, Louvain-la-Neuve, Belgique. (ανά 3 έτη) David Canter, University of Surrey, dept of Psychology, Guilford, Surrey, GU2 5XH England. (Πάντα στο Surrey ανά 2 έτη)