Όταν ακούμε ή λέμε «Νέες πόλεις» όλοι μας περιμένουμε να ακούσουμε κάτι καινούργιο. Κάνοντας όμως μια ιστορική ανασκόπηση κυρίως στην Ευρωπαϊκή ιστορία, γρήγορα θα δούμε ότι όλες αυτές οι «έννοιες» καθώς και οι «εφαρμογές» δεν είναι κάτι το «νέο», αλλά μια συνέχεια των παλιών σκέψεων με διαφορετικούς τρόπους σύνθεσης και εφαρμογής.
Από τον Μεσαίων ήδη υπήρχαν «νέες πόλεις» στην Γαλλία. Στον 14ο και 15ο αιώνα ορισμένοι βασιλείς δημιούργησαν τις λεγόμενες επαύλεις «Bestides» για την πυκνοκατοίκηση των απέραντων λεηλατημένων επαρχιών. Οι επαύλεις αυτές είχαν πολιτική και φορολογική οικονομία σε σχέση με τις αυλές των βασιλιάδων, και μια ξεχωριστή, αλλά και θαυμαστή αρχιτεκτονική.
Κατά τον 14ο και 15ο αιώνα παρατηρούμε την δημιουργία παραμεθορίων και παραθαλασσίων περιοχών. Πόλεις κυρίως στρατιωτικές. (Δημιουργός τους ένας μεγάλος της οχυρωματικής: ο Γάλλος Vaiban).
Αλλά όλα αυτά, όπως και οι ουτοπιστικές κατασκευές του Ledoux, Fourrie, Boullee, Laqueu, Godin, δεν μας επιτρέπουν να μιλάμε αποκλειστικά για την δημιουργία νέων πόλεων, με την έννοια ενός ολοκληρωμένου συνόλου. Αντίθετα, η μόνη εντυπωσιακή κατασκευή είναι αυτή της Πετρούπολης (Petrograd) το 1703. Μέχρι 800.000 εργάτες περίπου συμμετείχαν στην κατασκευή ανανεώσεως της πόλεως που τελείωσε το 1763. εδώ υπήρξε ο 1ος Διεθνής Διαγωνισμός Αρχιτεκτονικής και συμμετοχή του, λαού στα σχέδια και κριτικές…
Εκτός όμως από αυτά τα παραδείγματα, η δημιουργία των νέων πόλεων άρχισε από την Αγγλία, η οποία ήταν η πρώτη «βιομηχανική χώρα» και η πρώτη στην πολεοδομική επανάσταση καθώς και στις κοινωνικό – οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Το 1937 δημιουργήθηκε η επιτροπή Barloow: η Κυβέρνηση αναθέτει σε ειδικούς την αποστολή εθνικής χωροταξίας της χώρας.
Το 1944 έχουμε το σχέδιο Abercrombie, που προτείνει μια ραδιοκεντρική ανανέωση του Λονδίνου.
Το 1946, τρεις γενιές νέων πόλεων θα υπάρξουν, έχοντας την πρώτη δημιουργία «New Towns».
1946-50 έξη νέες πόλεις δημιουργούνται στην υπόλοιπη Αγγλία Basildon – Grawlen κ.λ.π., ενώ στην Γαλλία την ίδια στιγμή και ιδίως γύρω από το Παρίσι αρχίζουν να παρουσιάζονται οι πρώτες μεγάλες λαϊκές κατοικίες (Grands Ensembles) ή τα μεγάλα αστικά συγκροτήματα, τύπου Sarcelles.
1955-56 πόλεις σημαντικές και αυτόνομες παρουσιάζονται, μεταξύ των οποίων Gumbernauld και Runcorn.
Και μετά το ’60 μια νέα σειρά Νέων πόλεων έρχεται στο φως, Keynew και Telford.
Εκτός όμως από τις Αγγλικές Νέες πόλεις, έχουμε μια ολόκληρη σειρά δημιουργίας νέων πόλεων ανά τον κόσμο. Στη Γαλλία, έχουμε 5 στην περιοχή του Παρισιού και 4 στην επαρχία στο επίπεδο της Keynes και Telford Ν.Τ., 1 200.000 – 400.000 κατοίκους, πόλεις που δημιουργήθηκαν:
– Για να προσφέρουν μια καλύτερε ζωή στους κατοίκους, και
– Για να δεχθούν τα απαραίτητα πλαίσια παραγωγής και εξυπηρέτησης για μια καλύτερη και άνετη παραγωγή.
– Δόθηκε δηλαδή μια προσπάθεια για την επιτυχία μιας «κοινωνικής ισορροπίας».
– Ισορροπία ανάμεσα στους κατοίκους και τις λειτουργίες. Πληθυσμός και αριθμός απασχολήσεων.
– Ισορροπία ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, που υπολογίστηκε με την αναλογία των διαφόρων τύπων απασχόλησης των κατοίκων σε σχέση με την αναλογία ίδιων τύπων στην Γαλλία και της εκάστοτε περιοχές.
– Στόχος της «κοινωνικής ισορροπίας» είναι και ήταν η αύξηση της κατανόησης ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις, με την αύξηση της καθημερινής επαφής.
Πόλεις εντοπισμένες σε αστικές περιοχές
Οι Νέες πόλεις εντοπίσθηκαν κοντά στα παλιά αστικά κέντρα, με σκοπό την ανανέωση και αναδιοργάνωση των προαστίων. Δεν είναι πόλεις αυτόνομες ούτε δορυφορικές, αλλά περιφερειακές, προσαρμοσμένες μέσα σε μια μεγάλη μητροπολιτική περιφέρεια. Η προσφορά απασχόλησης προσαρμόζεται μέσα στο πλαίσιο μιας περιφερειακής ανάπτυξης.
Εάν η ισορροπία μεταξύ του αριθμού απασχόλησης και εργατικού δυναμικού είναι απαραίτητη, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι και οι κάτοικοι των Νέων πόλεων οφείλουν απαραίτητα να δουλεύουν επί τόπου, όπως έγινε με τις Αγγλικές New Towns.
Αυτή η ελευθερία εκλογής ήταν μια απαραίτητη συνθήκη για τους μελετητές και κατασκευαστές του εθνικού κατευθυντήριου σχεδίου της περιοχής του Παρισιού, το οποίο είναι και η εφαρμογή δημιουργίας τους.
Η αγγλική θέληση ήταν να απελευθερώσει και να ανακουφίσει το Λονδίνο, κατασκευάζοντας τις Νέες πόλεις μακριά από οδικά δίκτυα και παραχωρώντας κατοικία μόνον σ’ αυτούς που είχαν ήδη μια απασχόληση επί τόπου. Η ιδέα αυτή είχε κατηγορηματικά απορριφθεί στην περίπτωση Νέων πόλεων στην Γαλλία. Η εφαρμογή της ελευθερίας αυτής προϋποθέτει τέλεια συγκοινωνιακά δίκτυα μεταξύ της νέας πόλης και του συνόλου της περιοχής – περιφέρειας. Προϋποθέτει ακόμη ότι οι πόλεις αυτές είναι τοποθετημένες όχι πολύ μακριά από τις γύρω αστικές πόλεις:
Τελικά, αποδείχτηκε ότι είναι οι φυσικά απομακρυσμένες ή συνεχόμενες των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων. Η τοποθέτηση τους κριτικαρίστηκε και κριτικάρεται ότι όχι μόνον δεν ευνοούν την αποκέντρωση, αλλά αντιθέτως την επιβεβαιώνουν. Ιδιαιτέρως για τις Νέες πόλεις γύρω από το Παρίσι… Πάντως όμως, αυτή η πολιτική ήταν αρκετά ρεαλιστική. Μακριά βεβαίως από το πνεύμα των πολεοδόμων… υπαγορεύτηκε όμως από τα’ αυθαίρετα ρεύματα της πολεοδομίας. Ίσως βέβαια αυτό να ήταν ο λόγος, αλλά η σκέψη ήταν πολιτική και οικονομική:
Είναι αδιανόητο σε μια οικονομικά ελεύθερη κοινωνία, να προσελκύσουν τους ιδιωτικούς φορείς επένδυσης κατοικιών και μόνον λαϊκών κατοικιών, απασχολήσεις δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, δηλαδή μια πολεοδομία διαφοροποιούμενη μέσα σε μια πλαστική επιχείρηση, μακριά από τα φυσικά ρεύματα των υπαρχόντων αστικών γύρω κεντρών.
Απίστευτο ότι τα νέα εμπορικά τους κέντρα, ειδικά σε πρώτη φάση, θα είναι σε θέση να ανταγωνισθούν τα παλιά εμπορικά κέντρα. Αδιανόητο ακόμη να φτιάξουμε πόλεις αυταρχικές, κλειστές στον ίδιο τον εαυτό τους, σε μια εποχή, όπου η κινητικότητα είναι σήμα προόδου ή όπου τα νέα μεταφορικά μέσα, εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις, έχουν σαν άμεση επίπτωση το μεγάλωμα της ακτίνας επιρροής της πόλης, δηλαδή μεγαλύτερη εξάπλωση της περιφέρειας της ή της αστικής συσσωρεύσεως.
«Πρόκειται για κάποιον γάμο με την αυθόρμητη πολεοδομία, κατευθύνοντας τη συγχρόνως ή, με άλλα λόγια να τοποθετηθούμε θελημένα μέσα στο ρεύμα, αλλά αρκετά μακριά από την πηγή του, για να έχει χάσει την καταστρεπτική του δύναμη, κι αρκετά κοντά, ώστε ελέγχοντας το, θέτοντας το σε ροή (κανάλι), να είναι δυνατόν να προκαλέσουμε τη γένηση ενός νέου δυναμισμού που, μακροπρόθεσμα, θα συμβάλει αυθορμήτως στην επαναϊσορρόπηση ολόκληρης της αστικής περιοχής».
Ισορροπημένες πόλεις
Η ελευθερία της απασχόλησης εξαρτάται πρώτα απ’ όλα από τη δυνατότητα να βρεί κανείς δουλειά στην πόλη ή στην περιοχή που κατοικεί. Η δυνατότητα ισορροπίας μεταξύ προσφοράς εργασίας και ο αριθμός των κατοικιών είναι κυρίως μια αρχή και η «θέληση» δημιουργίας των Νέων πόλεων.
Ο αντικειμενικός σκοπός είναι να επιτύχουν σε κάθε πόλη ένα συντελεστή εργασίας γύρω στα 80%. Μια «αυτάρκεια», δηλαδή ισορροπία μεταξύ κατοίκων και λειτουργιών. Πληθυσμός και απασχόληση.
Σκοπός δεν είναι μόνον να προσφέρουν βιομηχανικές απασχολήσεις αλλά όλη τη σειρά των ασχολιών και ιδίως στον τριτογενή τομέα. Σε κάθε Νέα πόλη έχει χωροθετηθεί μια βιομηχανική ζώνη και πουλιέται συγχρόνως με τα οικόπεδα κατασκευής κατοικιών. Οι βαριές βιομηχανίες, οι οποίες μολύνουν την ατμόσφαιρα, τοποθετούνται στην περιφέρεια μακριά από τις νέες πόλεις, ενώ οι ελαφριές είναι προσαρμοσμένες με τις κατοικίες.
Σχετικά με την πολιτική των γραφείων είναι τα απλά γραφεία διασκορπισμένα στο κέντρο των πόλεων και τα «πάρκα απασχόλησης» στην περιφέρεια. Προσαρμογή στην Αμερικάνικη ιδέα «Business Park»2. τα πάρκα αυτά αποτελούν μια καινούργια καινοτομία που τα βοηθάει να βρουν μια μεγάλη επιτυχία «αύξηση» μέσα στις Νέες πόλεις. Η δημιουργία αυτή είναι ένα στοίχημα επιτυχίας που καμμιά άλλη χώρα δεν επιχείρησε ακόμα, και ίσως είναι το στοιχείο το πιο πλούσιο της υπόσχεσης του γαλλικού πειράματος.
Η επιτυχία του εξαρτάται από την ενθαρρυντική πολιτική που θα γίνει, παλεύοντας εναντίον της συνηθισμένης ιδέας να δημιουργούν τα γραφεία στην καρδιά των παλιών αστικών πόλεων.
Εκτός απ’ αυτά τα μέτρα, χαρακτηριστικό είναι η πριμοδότηση και οι διευκολύνσεις που παρέχονται στις βιομηχανίες, για να εγκατασταθούν στις Νέες πόλεις. Μετά από το νόμο του 1960 κάθε βιομηχανική δημιουργία μεγαλύτερη από 1500 Μ2 ή γραφεία μεγαλύτερα από 1000 Μ2 πρέπει να ζητούν την έγκριση της επιτροπής αποκέντρωσης αυτό βέβαια ισχύει για το Παρίσι.
Όλα αυτά τα μέτρα θα σταματήσουν πια, όταν οι Νέες πόλεις είναι αρκετά προχωρημένες, ώστε να εμπνέουν εμπιστοσύνη στους επενδυτές και θα έχουν πια τελειοποιήσει τον εξοπλισμό υποδομής και τον επιχειρησιακό εξοπλισμό, τηλέφωνο, τέλεξ κ.λ.π.
Πάντως μέχρι σήμερα οι προβλέψεις του VI πλάνου δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί κυρίως για τις Νέες πόλεις στην περιοχή Παρισιού και πιο αποκλειστικά στον τριτογενή τομέα.
Ανάλυση της νομικό – οικονομικό – πολιτικό – θεσμικής διαδικασίας
α) Οι πέντε Νέες πόλεις στην περιοχή του Παρισιού (Il de France)
Η περιοχή Il de France, περιοχή του Παρισιού, αποτελείται από τρεις επαρχίες της «μικρής κορώνας» )Petite – Couronne) και τέσσερις επαρχίες της μεγάλης κορώνας. Από τα αποτελέσματα των 3 τελευταίων δημογραφικών απογραφών βλέπουμε ότι:]
Οι γύρω περιοχές αυξάνουν δημογραφικά ενώ το Παρίσι συνεχώς ελαττώνεται.
| 1962 | 1968 | 1975 | ||||
| Paris | 2.790.000 | 2.590.000 | 2.299.000 | |||
| Il de France | 8.460.000 | 9.250.000 | 9.878.000 |
Συνολικά, το Παρίσι, σε δεκατρία χρόνια, θα έχει χάσει 500.000 κατοίκους, ενώ η Il de France αυξάνεται σε σημείο, που να περιέχει στο 1/50 της επιφάνειας, 1/5 του πληθυσμού της Γαλλίας. Η προσπάθεια να σταματήσουν την αύξηση στην περιοχή του Παρισιού με το PADOG3 στη δεκαετία του ’50 απέτυχε.
Όμως, μια καινούργια στρατηγική αποφασίστηκε μέσα (Sdau) στο κατευθυντήριο σχέδιο χωροταξίας και πολεοδομίας το 1965. Πρόκειται στο εξής για μια ιδέα συνετή: να διοργανώσουν την αύξηση του Παρισιού, αναδιοργανώνόντας το συγχρόνως. Ο κύριος άξονας φυσικής αύξησης είναι ο Σηκουάνας.
Η πρωτοτυπία του Sdau (Schema Directeur d’Amenagement et d’ Urbanisme = Κατευθυντήριο σχέδιο χωροταξίας και πολεοδομίας) καθόρισε δύο άξονες δευτερεύοντες της πολεοδομικής αυτής επιχείρησης παράλληλα και συγχρόνως τοποθετώντας τους από την κάθε μεριά του άξονα αύξησης. La vallee de la Marne et la Vallee de la Seine. Η κοιλάδα του Μάρνη και η κοιλάδα του Σηκουάνα.
Ένας άξονας από το Βορρά, περνώντας από Meaux, Doisy – le – Grand, la Lisiere de Roissy – en – France, la Vallee de Montmerency, Pontoise, θα δεχθεί την εγκατάσταση των καινούργιων πόλεων: Cergy – Pontoise στον Βορρά – Δυτικά του Παρισιού και Marne – la Vallee στον Βορρά – Ανατολικά. Ένας άλλος από τον Νότο, θα περνάει από Mellin Evry – Palaiseau, Trappes, Mantes, θα δεχθεί την ίδρυση των καινούργιων πόλεων: Melun – Senart εις νότιο – Ανατολικά, Evry κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου του Νότου, Saint – Quentin – en – Yvelines στα Νότιο – Δυτικά, κοντά στις Βερσαλλίες. (Χάρτης Νο.2)
Έτσι η περιοχή του Παρισιού θα γίνει πραγματικά πολυκεντρική και θα αναδιοργανωθεί γύρω από τις πόλεις και τα 5 κέντρα των Νέων πόλεων.
Η Datar4 ονόμαζε τις πόλεις αυτές, πόλεις στηρίγματος και ισορροπίας, διότι θα αποτελέσουν το πρώτο βήμα αποκεντρώσεως προς τις μεγάλες επαρχιακές μητροπόλεις.
Έτσι το Sdau όλης της περιοχής Παρισίων μετατράπηκε σε Sdau της περιοχής Il de France, στις 28 Μαίου 1969 και ονομάστηκε Sdaurif 5.Αυτό το Sdaurif επανεξετάστηκε ολοκληρωτικά από το 1974, για να γίνει τελειωτικά αποδεκτό την 1η Ιουλίου 1976. η προτεραιότητα στις 5 καινούργιες πόλεις παρέμεινε.
Αντίθετα καινούργια στοιχεία εισήλθαν.
Μια διατήρηση της πολιτικής και δημιουργίας φυσικών περιοχών ισορροπίας, καθώς και χωροταξία γεωργικών περιοχών μέσα στην περιοχή Il de France, καθώς επίσης δημιουργία χώρων αναψυχής και ψυχαγωγίας. Η χωροταξική αυτή ιδέα ZNE 6 ολοκληρώνει τη βασική ιδέα του Lewis Mumford για την «κυριαρχία του πρασίνου». Καλλιτερεύσεις στο Sdau έγιναν για το κυκλοφοριακό σύστημα. Προοδευτικά, δίνεται προτεραιότητα στο αστικό συγκοινωνιακό μέσο, κυρίως, στις καινούργιες πόλεις.
Οι συνεχείς αναθεωρήσεις του Sdau δεν είναι άσχετες με την κρατική διοικητική τροποποίηση, με το καταστατικό του Παρισιού και της περιοχής. Δεν υπάρχουν πια δύο Νομαρχίες, Παρισιού και περιοχής, αλλά ένας για όλη την περιοχή, καθώς και ένας δήμαρχος για την πρωτεύουσα, για πρώτη φορά, μετά από 100 χρόνια (G. Chirac), που θα ελέγχει τη δύναμη του Παρισιού, ιδιαίτερα, μια γραφειοκρατική διοίκηση 35.000 ανθρώπων και ένας προϋπολογισμός 7 ½ δισεκατομμυρίων φράγκων περίπου. Το συμβούλιο του Παρισιού περιέχει 109 Δημοτικούς συμβούλους για 6 χρόνια. Το διοικητικό συμβούλιο της περιοχής επαρχίας του Παρισιού, αντικαταστάθηκε από το γενικό συμβούλιο.
Οι πέντε Νέες πόλεις της περιοχής Παρισιού έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά:
Οφείλουν να δεχθούν η κάθε μια περίπου 380 – 400.000 κατοίκους από τώρα έως το 2.000 και έχουν πολεοδομική περίμετρο (της νέας αστικής συσσώρευσης) από 7.000 – 15.000 εκτάρια (μέσον όρο).
Για να μπορέσουν να αποκεντρωθούν οι βιομηχανίες, χωρίς να απομακρυνθούν πολύ από την πρωτεύουσα, βρίσκονται σε απόσταση από το Παρίσι 10 – 35 χλμ.
Οι καρδιές των καινούργιων πόλεων περιέχουν κυρίως εξοπλισμό διοικητικό καθώς και εμπορικά κέντρα με ακτίνα δράσης στη γύρω περιοχή για 30 – 50.000 κατοίκους, κυρίως για τις παλιές δημιουργούμενες συνοικίες από τα Grands Ensembles 7.
Μια εξέχουσα θέση κατέχουν τα φυσικά δάση που είναι Z.N.E. (Δάση, λίμνες, αγροτικές περιοχές) στο εσωτερικό των πόλεων αυτών.
Η κυκλοφορία είναι βασισμένη στο διαχωρισμό του δικτύου κυκλοφορίας, λεωφορείων και πεζών καθώς και ποδηλατιστών. Στο θέμα της εργασίας τα 8/10 των ατόμων πρέπει να βρίσκουν δουλειά επί τόπου, αποφεύγοντας τις μεγάλες μετακινήσεις.
Το 1977, μια σημαντική καθυστέρηση σημειώθηκε με την οικονομική κρίση, έχοντας σαν συνέπεια τη μη δημιουργία καινούργιων λειτουργικών θέσεων. Όμως, η διαφοροποίηση των λειτουργιών πρώτου, δευτέρου και τρίτου τομέα, τέθηκε σε λειτουργία από το Δημόσιο Οργανισμό (Etablissement Public).
Αυτές οι πόλεις άρχισαν να παρουσιάζουν τώρα μια σχετική κοινωνική λειτουργία και συγχρόνως κρατική, παρουσιάζοντας ορισμένα καλά στοιχεία στο επίπεδο του κοινωνικού εξοπλισμού, αν και η δημιουργία των μεγάλων οικισμών υπάρχουν εδώ και 25 χρόνια. (Χάρτης Νο. 1)
Οι Νέες πόλεις στην επαρχία
Το 1966, δημιουργήθηκαν οι οργανισμοί μελετών των μεγάλων πόλεων Oream 8 (Organisation D’etudes d’aires metropolotaines).
Οι Oream είχαν σαν προορισμό τους την αποκέντρωση αυτών των πόλεων. Βρίσκονται υπό την εξουσία του κάθε νομάρχη της περιοχής αυτής και λειτουργούν με κονδύλια από το κράτος. Ο κύριος ρόλος τους καθορίζεται από το Sdau με αρκετές πρωτοβουλίες σε τοπική κλίμακα.
Χωροταξική οργάνωση και οργανισμός διαχειρίσεως
Για να καταλάβουμε τον δυαδισμό των κρατικών δυνάμεων των καινούργιων Γαλλικών πόλεων, είναι καλλίτερα ν’ αρχίσουμε από τις εγγλέζικες περιπτώσεις με το σύστημα «Development Corporation» (ανώνυμες εταιρείες). Στην Αγγλία, αυτή η δομή είναι ο υπεύθυνος (και ο μόνος…) οργανισμός χωροταξίας και πολεοδομίας. (Αγορά γης, μελέτης, επίβλεψης και κατασκευής κατά 90% περίπου).
Δεν δημιουργούν μια σούπερ – Δημαρχία όπως στη Γαλλία… προτιμούν των διαχωρισμό της δουλειάς και την συνύπαρξη, που είναι ήσυχη, με τις υπόλοιπες κοινοτικές και δημοτικές αρχές . η λύση στη Γαλλία, εξ αιτίας της κλίμακας της επιχέιρησης, ήταν η δημιουργία ενός δημόσιου οργανισμού χωροταξίας και συγχρόνως μια καινούργια νομικό – πολιτική οντότητα. Ο χωροταξικός οργανισμός στην αρχή είναι μια δομή δύσκολη, δημιουργούμενη από την αποστολή χωροταξικών μελετών (Μ.Ε.Α.: Mission d’etudes et Amenagement) 9 και έναν οργανισμό κτηματολογίας (Etablissement Foncier) 10.
Στην αρχή της μελέτης μιας καινούργιας πόλης υπάρχει μια μικρή ομάδα από 20 – 60 άτομα. Η ΜΕΑ τα χωρίζει σε 4 ομάδες εργασίας Διοικητικό, προγραμματισμού, υποδομής και πολεοδομίας. Εκτός αυτού ο οργανισμός κτηματολογίας (αγορά, αποζημιώσεις, οικόπεδα) δημιουργείται ή από το γραφείο κτηματολογίας της περιοχής Παρισιού (A.F.T.R.P.: Agence Fonciere et Technique de la Region Parisienne) ή από κάθε δημιουργούμενο Δημόσιο Οργανισμό (E. Public) ή από την D.D.E. 11.
Η αποκατάσταση των οικοπέδων είναι μια μεγάλη ενέργεια: η AFTRP απέκτησε 20.000 εκτάρια σε 6 χρόνια ύπαρξης, απ’ αυτά 8.600 ήταν για τις καινούργιες πόλεις. Συνέχεια το ΜΕΑ αντικαταστάθηκε από μια μόνο δομή (EPA: Etablissement Public d’ Amenagement) που συνεχίζει τις μελέτες, αγοράζει οικόπεδα με τη διαδικασία απαλλοτρίωσης (σύστημα ZAD) αποφεύγοντας την κερδοσκοπία.
1η ΦΑΣΗ: MEA, ORGANISME FONCIER (οργανισμός πολιτικής γης)
2η ΦΑΣΗ: EPA
Η εξέλιξη της ομάδας χωροταξίας
Η μεταμόρφωση της EPA 12 άρχισε το 1969 – 70 σε διάφορες καινούργιες πόλεις. Κυρίως το προσωπικό της ΜΕΑ παίρνεται από την ΕΡΑ και συμπληρώνεται. Διότι η ΕΡΑ είναι μια δομή περισσότερο βαριά, που οδηγεί και καθοδηγεί την δημιουργία της καινούργιας πόλης, 300.000 ατόμων, σε αίσιο τέλος. Η ΕΡΑ δεν κατασκευάζει κατοικίες, αλλά κάνει συμβάσεις με φορείς χρηματοδοτήσεως κρατικούς και ιδιωτικούς.
Ο καθένας υποχρεώνεται να εκτελέσει τους όρους τους, η μεν ΕΡΑ κατασκευάζει τον εξοπλισμό τον πόλεων και κυρίως την υποδομή, ο χρηματοδότης οφείλει να σεβαστεί την συγγραφή υποχρέωσης και τις κάθε είδους δυσκολίες καθορισμένες από τον δημόσιο οργανισμό, ο οποίος είναι ο συντονιστής του έργου.
Η ΕΡΑ είναι υπεύθυνη για την ακριβή και τέλεια αποπεράτωση της καινούργιας πόλης.
Από άποψη νομικό – πολιτική τώρα, η καινούργια πόλη είναι μια πρόκληση, γιατί αποτελείται από μια περιοχή που ανήκει σε 10 – 20 κοινότητες. Αυτή η αναπροσαρμογή του χώρου διπλασιάζεται από μια χρηματική αναπροσαρμογή:
Οι κοινότητες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα συμπληρωματικά κονδύλια (έξοδα) για την κατασκευή του εξοπλισμού της καινούργιας πόλης. Έτσι συμπυκνώνουν τις κοινότητες, αλλά οι νομικές παραδοσιακές φόρμουλες δεν είναι αρκετές.
Αυτές οι φόρμουλες της συσπειρώσεως οι χρησιμοποιούμενες μέχρι σήμερα είναι το Sivom 13 (Le Syndicat Intercommunal a Vocation Multiple), η αστική περιοχή και η αστική κοινότητα, χρησιμοποιήθηκε από τις κοινότητες που θέλουν να διαχειριστούν μαζί τις δουλειές όπως την κατασκευή δρόμων, κυρίως υποδομής και για την δημιουργία αστικής συσσωρεύσεως των κοινοτήτων.
Η φόρμουλα του Sivom χρησιμοποιήθηκε στο Gergy – Pontoise, Evry κυρίως στο Saint Quentin, αλλά για μικρό χρονικό διάστημα.
Μόνο η κλασσική φόρμουλα της αστικής κοινότητας (Communaute Urbaine) (που εξηγείται για τους πληθυσμούς πιο πάνω) από 50.000 κατοίκους. Η δυνατότητα αυτή εφαρμόστηκε χάριν του νόμου Boscher.
Ο νόμος Boscher (10 Ιουλίου 1970) έγινε για να διευκολύνονται οι καινούργιες αστικές συσσωρεύσεις. Προσφέρει στις κοινότητες, που βρίσκονται στην περίμετρο των καινούργιων πόλεων, τρεις δυνατότητες.
1. L’ Ensemble Urbain (Το Αστικό σύνολο)
Οι κοινότητες ζητούν παμψηφεί το έδαφος, που συμπίπτει με την περίμετρο των Ν.Π. 14 , να μπορεί να προσχωρήσει στην περίμετρο της καινούργια πόλης. Το συμβούλιο του αστικού συνόλου (E.U.) έχει 5 εκπροσώπους των κοινοτήτων και 4 του γενικού συμβουλίου της Νομαρχίας (Conseil General du Department): περίπτωση Vaudreuil.
2. La Communaute Urbaine (Η Αστική κοινότητα)
Οι αρμοδιότητες τους προεκτείνονται όχι μόνο μέσα στην περίμετρο της πολεοδομικής επιχείρησης, αλλά και σε ένα μεγάλο τμήμα, έξω, στα εδάφη των γύρω κοινοτήτων. Εάν η Communaute Urbaine λειτουργεί καλά, δημιουργεί μακροπρόθεσμα τη συγχώνευση των κοινοτήτων, σε αστικό σύνολο.
3. Le Syndicat Communautaire ( Ο κοινοτικός οργανισμός)
Αυτή η συσσώρευση είναι πιο δύσκολη, γιατί έχει σαν στόχο, ταυτόχρονα να διατηρήσει την κοινοτική αυτονομία και δυνατότητα δημιουργίας καινούργιας πόλης. Έξω από την περίμετρο, κάθε κοινότητα κρατάει την ολοκληρωτική αρμοδιότητα της. Στο εσωτερικό κάθε μια συμμετέχει δια μέσου του Comite Syndical (αναλογία συμμετοχής, ανάλογα με την σημασία της κάθε μιάς) στη διαχείριση της καινούργιας πόλης. Αυτή τη φόρμουλα τη διάλεξαν 8 πόλεις.
Έχει προβλεφθεί επίσης μακροπρόθεσμα (MAX, 25 χρόνια) ή S.C.A (Syndicat Communautaire d’Amenagement) να τροποποιηθεί σε Communaute Urbaine.
Ο νόμος Boscher τέθηκε σε λειτουργία, αλλά έφερε μεγάλη αναστάτωση έτσι που να δημιουργηθούν και άλλες τροποποιήσεις από τα διάφορα πολιτικά κόμματα.
Σήμερα η κατασκευή στις καινούργιες πόλεις γίνεται με λίγη δυσκολία σε σχέση με την ΕΡΑ, που ακολουθεί τις κυβερνητικές απόψεις (50% του συμβουλίου (Conseil d’Administration) είναι διορισμένοι ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι) και η SCA 15, όπου οι περισσότεροι αντιπρόσωποι είναι ως επί το πλείστον της αριστεράς (Union de la Gauche).
Αυτή η πολιτική θα επηρεάσει ίσως το μέλλον των καινούργιων πόλεων!!!
Παρ’ όλες τις αδυναμίες και την χρεωκοπία, που δημιουργείται από την κατασκευή του εξοπλισμού, οι καινούργιες πόλεις της Γαλλίας έφθασαν στο σημείο της μη επιστροφής. Η κρατική υποστήριξη μέχρι την ολοκλήρωση είναι ένα «ατού» σπουδαίο, παρ’ όλη την οικονομική σύγχρονη εξέλιξη…
Πάντως οι Ν.Π. δε είχαν σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση των συνθηκών στις παλιές πόλεις. Η κριτική που θεωρεί τις Ν.Π. σαν μερικά τουλάχιστο υπεύθυνες για το ότι εξακολουθούν να παραμένουν ή και να επιδεινώνονται οι συνθήκες ζωής στα κέντρα των παλιών πόλεων, στηρίζεται ίσως στο ότι:
– Οι Νέες πόλεις συγκεντρώνουν την αφρόκρεμα της Βιομηχανίας, τους πιο νέους, εργατικά χέρια ειδικευμένα και μη και κυρίως παρουσιάζεται μια ενίσχυση στον τριτογενή τομέα.
– Οι Νέες πόλεις βοηθούν περισσότερο αυτούς που έχουν ήδη μια δουλειά και όχι αυτούς που έχουν ανάγκη, όπως οι φτωχοί.
– Βάσει της γενικής πολιτικής που υπάρχει, στις παλιές πόλεις αυξήθηκε το ποσοστό των κατοίκων που έχουν ανάγκη από κοινωνική ενίσχυση ενώ συγχρόνως μειώθηκαν τα έσοδα των Δήμων καθώς και οι ψυχαγωγικές και πολιτιστικές κατασκευές, μετατρέποντας τα κέντρα των παλιών πόλεων σε κέντρα δευτερεύουσας ή ανύπαρκτης σημασίας.
Διαδικασία παραγωγής των νέων πόλεων στη Γαλλία
Νέες πόλεις ή διοργανωμένα προάστια;
Πρίν από 15 χρόνια, όταν λέγαμε νέες πόλεις, δεν υπήρχε περίπτωση να αναφερθούμε ποτέ στην Γαλλία. Αναφερόμαστε πάντοτε στα πειράματα των αγγλικών νέων πόλεων, στην Σουηδία, Φιλανδία, Πολωνία, Ουγγαρία, Ρωσία, που ήσαν άπειρα.
Άλλες κατασκευές όπως η Βραζιλία και η Chandigarh (Ινδίες), τραβούσαν το ενδιαφέρον, αλλά οι λόγοι ιδρύσεως τους ήταν μόνο λόγοι γοήτρου, τελείως διαφορετικοί από τους λόγους των άλλων κρατών.
Έκτοτε η Γαλλία τοποθετήθηκε στην «πρωτοπορία» αυτού το τομέα. Για εννέα νέες πόλεις υπάρχουν σχέδια, και όλες βρίσκονται στο στάδιο κατασκευής. Οι πιο προχωρημένες είναι το Evry, Gergy Pontoise, Marne la Vallee, Melin – Senart Quentin en Yvelines, Vaudreuil, l’isle d’ Abeau, (Lyon) Etang de Berge (Fos Marseille), Lille – est, πέντε στην περιοχή Παρισιού και τέσσερεις στην υπόλοιπη Γαλλία. Ορισμένες μάλιστα από αυτές είναι ήδη κατοικημένες και έχουν πληθυσμό 40.000 – 80.000 κατοίκους.
Οποιαδήποτε και αν είναι αυτή η εκτίμηση, ή η πρόβλεψη, για την παραγωγή των νέων πόλεων έχουμε φανερά μια σημαντική αλλαγή στην κλίμακα και στη σχέση των προηγούμενων κατασκευών στη Γαλλία και στην Ευρώπη, η οποία ήταν πάντοτε «περιορισμένης εκτάσεως» Max 50.000 κάτοικοι συνήθως, με κατασκευές λαϊκών κατοικιών και με ελάχιστο, αν όχι ανύπαρκτο, εμπόριο. (Sarcelles στην αρχή της δημιουργίας της το 1955).
Οι πρώτες αγγλικές νέες πόλεις ήσαν της τάξεως των 60.000 κατοίκων, δηλαδή το 1/6 μιας μεσαίας Γαλλικής νέας πόλης, και του μεγέθους της Bordeaux, Toulouse για τα Γαλλικά δεδομένα ή της Πάτρας, ή Λάρισας για τα δικά μας δεδομένα.
Η υπάρχουσα κατάσταση πριν από τις νέες πόλεις
Η συσσωρευμένη καθυστέρηση μεταξύ των δύο πολέμων, η καταστροφή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και η μεγάλη αύξηση των γεννήσεων μετά τον πόλεμο, δημιούργησαν, στις αρχές του ’50, μια τεράστια έλλειψη από κατοικίες.
Η πολιτική η οποία τέθηκε σε λειτουργία ήταν λοιπόν η μεγάλη παραγωγή κατοικίας. Για να θέσουν ένα τέλος στην έλλειψη έπρεπε να δράσουν γρήγορα, πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των διαμερισμάτων: Έπρεπε από τη μία μεριά να προφτάσουν τη συσσωρευμένη καθυστέρηση, μεταξύ των δύο πολέμων, από την άλλη μεριά τις δημιουργηθείσες ανάγκες από την αστικοποίηση των μητροπολιτικών πόλεων, τη δημογραφική αύξηση, τη βιομηχανοποίηση και γενικά από τις ανάγκες του εκσυγχρονισμού της σημερινής Γαλλίας.
Το αποτέλεσμα το ξέρουμε: Φάσεις κατασκευής όπως αυτές των «ZUP», 9ζώνης χωροταξικής προτεραιότητας) ή «Grands Ensembles» (μεγάλων συγκροτημάτων) συνήθως λαϊκών κατοικιών, άρχισαν να φυτρώνουν παντού σαν μανιτάρια. Αλλά, όλα αυτά τα προγράμματα, έπασχαν από ποιότητα κατασκευής – εξυπηρέτησης, απασχόλησης, εμπορίου και κοινωνικότητας. Οι κατοικίες ήσαν ή τοποθετημένες μακρυά από τα πάρκα – δραστηριότητας – απασχόλησης, ή σε χώρους που δεν υπήρχαν απασχόληση, κοινωνικός ή αθλητικός εξοπλισμός ή, εάν υπήρχαν, ήσαν «μηδαμινά».
Τοποθετημένα στην τύχη, σ’ ελεύθερα οικόπεδα, πολλές φορές όμως και σε χώρους ανθυγιεινούς και ακατάλληλους για ανοικοδόμηση, μακρυά από τα εμπορικά κέντρα και με κακή σύνδεση με τις υπόλοιπες αστικές περιοχές, αυτά τα προγράμματα δημιουργίας όχι μόνον δεν έλυσαν τα υπάρχοντα προβλήματα αλλά δημιούργησαν πρόσθετα στη υπάρχουσα, « αναρχική 16 αστική αύξηση της κατοικίας». Αυτή η πολιτική συνίστατο στη δημιουργία συνοικιών ύπνου ή – «πόλεων ύπνου» στην περιφέρεια των νέων πόλεων. Η τοπική κατάσταση συνοψίζεται στο ότι «επρόκειτο λιγότερο για πολεοδομία – χωροταξία από κατασκευές».
Η κατάσταση αυτή πέρασε από πολλά στάδια εξέλιξης μέχρι να φτάσουμε στην δημιουργία των νέων πόλεων. Χαρακτηριστικά ήταν: Sarcelles 1955 για την φήμη της…Languedoc…Roussillon… Mirail le Toulouse. Πέρασμα από την διαδικασία παραγωγής Μεγάλων Συγκροτημάτων στις νέες πόλεις. Grands ensembles –Zup–Zac–Villes Nouvelles. Κατά τη διάρκεια των κατασκευών αυτών, λίγα συγκροτήματα λαϊκών κατοικιών υπήρξαν ενδιαφέροντα και, κυρίως, με μια κοινωνική και πολιτιστική εξυπηρέτηση.
Ποιοι λόγοι ώθησαν τους υπεύθυνους στην απόφαση δημιουργίας των «Νέων πόλεων»
Οι Νέες πόλεις στην Γαλλία δημιουργήθηκαν για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων ή αστικών πόλεων, ανάγκες που προήλθαν από δημογραφική αύξηση, μετανάστευση – βιομηχανοποίηση της περιοχής ή περιοχών.
Αυτός ο επίσημος «ορισμός» ολοκληρώνει καλά τα αίτια δημιουργίας απ’ όπου ξεκίνησε η ιδέα νέες πόλεις ορισμός, που συμπίπτει και με ορισμένες προηγούμενες διαπιστώσεις, όπως οι μεγάλοι οικισμοί κατοικιών.
Η γοργή αυτή αύξηση των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων ήταν ένα φαινόμενο «αναπόφευκτο», «ανεξέλεγκτο», «διεθνές» και ήταν αδύνατον να σταματήσει.
Μια τέτοια αύξηση είχε κερδοφόρα αποτελέσματα, διότι ήταν συγχρόνως η προϋπόθεση, η συνέπεια και το σημείο μιας δυναμικής οικονομίας, ταυτισμένη με την οικονομική ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής και συγχρόνως σε σχέση με την ανάπτυξη της Γαλλίας. «Να ισχυρισθείς ότι μπορείς να σταματήσεις την χωροταξική διάχυση μιας αστικής περιοχής, είναι το ίδιο σαν να ισχυρίζεσαι ότι μπορείς να φρενάρης μιαν οικονομική ανάπτυξη»!! Δεν πρέπει, λοιπόν, να ελαττώσουμε τη χωροταξική διάχυση των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά να τα διευθετήσουμε και να τα χωροθετήσουμε έτσι ώστε να θέσουμε ένα τέλος σε μια πολεοδομία, που αποκλήθηκε «αναρχική»!
1. Εμπορικό Κέντρο, 2. Γραφεία, 3. Πλατεία, 7. Νηπιαγωγείο, 8. Θέατρο, 9. Γραφεία, 10. 11, Αίθουσα Sport, 12. CINEMAS, 13. Drugstor, 14. Βιβλιοθήκη, 15. Ταχυδρομείο, 16. Τηλεφωνικό κέντρο, 17. Γραφεία
Μια τέτοια πολεοδομική διαδικασία, θέτει τρία προβλήματα, στενά συνδεδεμένα:
Το πρόβλημα της αύξησης που προκύπτει από μια αυθόρμητη επέκταση («En Tache d’ huile»17) απροσδιόριστη, η οποία προκαλεί διαδοχικά την εξαφάνιση των ελευθέρων χωρών. Αυτή η εξέλιξη, έχει σαν συνέπειες τον «υπό – εξοπλισμό» της περιφέρειας γύρω από τα’ αστικά κέντρα και τη διαδοχική μείωση του χώρου συνδέσεως με τα κέντρα, τα οποία έχουν την τάση να πνίγονται.
Ο πολλαπλασιασμός των καθημερινών μετακινήσεων, η συνεχής αύξηση της κυκλοφορίας και η κερδοσκοπία της γης, οδηγούν συχνά στο κέρδος του τριτογενούς τομέα, απαιτώντας σε πολλές περιπτώσεις τη γενική αναδιοργάνωση, η οποία θα επιτρέψει στις μεγάλες αστικές συσσωρεύσεις να ασφαλίσουν σωστά τις λειτουργίες τους.
Αυτές οι επιχειρήσεις είναι αργές και ακριβές. Θέλοντας όμως έτσι να επιτύχουν μια τοπική αναδιοργάνωση, χωρίς να χτίσουμε στην περιφέρεια, είναι σαν να καταδικάζουμε τις αστικές αυτές συσσωρεύσεις σε συνεχή αναδιοργάνωση. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι εξίσου αρνητικές τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Τα άσκοπα έξοδα, η αύξηση των τιμών, η κατάχρηση της ενέργειας και ο χαμένος χρόνος, ελαττώνουν την αποτελεσματικότητα της παραγωγής και διαχείρισης, σε βάρος της οικονομίας της χώρας. Συγχρόνως οι συνθήκες ζωής τψν κατοίκων δεν παύουν να χειροτερεύουν σε σχέση με την αύξηση της ζωής. Κούραση, εκνευρισμός, απομόνωση, περιορισμός της εκλογής και ο υπό – εξοπλισμός προστίθενται στην ατμοσφαιρική μόλυνση και χειροτέρευση του περιβάλλοντος.
Αυτή η εξέλιξη εξανάγκασε τους ενδιαφερόμενους να δουν την κατάσταση κάτω από ένα άλλο πρίσμα: αύξηση των μεγάλων αστικών κέντρων και καλλιέργεια μιας στρατηγικής ελέγχου της οικονομικής αύξησης με την διαδικασία μιας «ορθολογικής πολεοδομίας». Ένα στοιχείο της στρατηγικής αυτής ήταν, ίσως, η διαδικασία παραγωγής των Νέων πόλεων.
Οι επίσημοι λόγοι δημιουργίας των Νέων πόλεων
Σύμφωνα με τη θέληση των πολεοδόμων – χωροτακτών και των πολιτικών αρχηγών της Γαλλίας, αυτές οι νέες πόλεις στοχεύουν να αναδιοργανώσουν τον χώρο των μεγάλων μητροπόλεων. Έπρεπε να απομακρύνουν δια μιας την πραγματική πολεοδομική εικόνα που είχε δημιουργηθεί στις απέραντες ελεύθερες εκτάσεις, από την κατασκευή των μεγάλων συγκροτημάτων κατοικιών, σε σχέση με τις δημιουργηθείσες ζώνες που είχαν ήδη αστικοποιηθεί.
Αυτές οι πόλεις δεν δημιουργήθηκαν για να παίξουν ένα ρόλο ψυχαγωγίας και προπονήσεων στις μη «οικονομικώς άνετες περιοχές», ούτε για να δημιουργήσουν «κάποτε» τις προϋποθέσεις για την ισορροπία και τη διοργάνωση ενός Γαλλικού χώρου. Αντίθετα, η ανάπτυξη τους θα συμβαδίσει με μια ενδυνάμωση των διαφοροποιήσεων μεταξύ των περιοχών και υπέρ των πιο ευνοημένων περιοχών. Ούτε θα αποτελέσουν τις πόλεις αντιστηρίξεως («Villes D’Appui») για την ισορρόπηση και ανάπτυξη των αντίπαλων πόλεων. Βεβαίως εδώ υπάρχουν πολλές σκέψεις, πάντως πιο σίγουρο είναι ότι θα δυναμώσουν την περιοχή του Παρισιού και θα το κεντρικοποιήσουν πιο πολύ, λόγο της μικρής αποστάσεως τους και τη σύνδεση τους με το Παρίσι.
Από τις εννέα Νέες πόλεις σε στάδιο κατασκευής, πέντε βρίσκονται στην περιοχή Παρισιού, μία μέσα στην περιοχή Rhone – alpes (Άλπεων), μία μέσα στην περιοχή Nord – Pas – De – Calais, μια μέσα στην περιοχή της Κυανής Ακτήςκαι μια τέλος στην περιοχή Άνω Νορμανδίας (Haute Normandie). (Χάρτης Νο. 1)
Εάν τοποθετήσουμε τις πόλεις αυτές επάνω σ’ ένα χάρτη της Γαλλίας, γρήγορα θα αντιληφθούμε ότι οι περιοχές που έχουν τοποθετηθεί οι Νέες πόλεις, βρίσκονται στις πρώτες έξη δυναμικές περιοχές του Γαλλικού εδάφους.
Εκτός της Λωρραίνης (Lorraine) αυτές οι Νέες πόλεις αναπτύσσονται σε ήδη αναπτυγμένες περιοχές. Η πιο δυναμική περιοχή είναι η περιοχή του Παρισιού που περιέχει πέντε Νέες πόλεις, η περιοχή Basse – Seine. Πάντως μπορούμε να πούμε ότι οι Νέες πόλεις δυναμώνουν την έννοια των αντιπάλων πόλεων ή πόλεων ισορροπίας, μέσα στο πλαίσιο μιας στρατηγικής, η οποία τείνει να ελαττώσει την αντίθεση μεταξύ Παρισιού και επαρχίας.
Επί πλέον αυτής της στρατηγικής, οι Νέες πόλεις αναπαράγουν πάλι, μέσα σε μια γεωγραφική κλίμακα πιο περιορισμένη την οργάνωση μιας εθνικής ιεραρχικής δομής, υπογραμμίζοντας, σε πρώτο πλάνο, ότι εκείνες οι αστικές πόλεις που κερδίζουν από την δημιουργία των Νέων πόλεων είναι οι ήδη υπάρχουσες πόλεις ισορροπίας που βρίσκονται στις πιο δυναμικές περιοχές της Γαλλίας.
Μπορούμε, κατά κάποιον τρόπο, να συμπεράνουμε πως τούτο οφείλεται στην έλλειψη συνεργασίας μεταξύ της Γαλλικής πολιτικής των Νέων πόλεων και της εθνικής χωροταξίας, ή, χειρότερα ακόμα, στην εγκατάλειψη του σχεδίου για την ανάπτυξη των πιο αδύνατων περιοχών. Η απάντηση είναι αρκετά αόριστη.
Για να καταλάβουμε την λογική των πολεοδόμων – χωροτακτών πρέπει να κάνουμε μια σύντομη ανάλυση της «διεθνούς κατάστασης» και να κατασταλάξουμε για την εκλογή της τοποθεσίας και την στρατηγική των Νέων πόλεων στη Γαλλία.
ΟΙ ΕΝΝΕΑ ΝΕΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
Μέσα στο διεθνή οικονομικό ανταγωνισμό όπου αντιτίθενται μεταξύ τους οι ευρωπαϊκές πόλεις, οι μεγάλες αστικές πόλεις κατέχουν μια στρατηγική σημασία.
Το άνοιγμα των συνόρων με την Κοινή Αγορά, η γοργή αύξηση της δυτικής οικονομίας και η ανάπτυξη των πολυεθνικών εταιρειών, εξαναγκάζουν τις κυβερνήσεις όλων των κρατών να καιροφυλακτούν στο διεθνή ανταγωνισμό των μεγάλων αστικών πόλεων μεταξύ τους. Οι πιο δυναμικές ασχολίες έχουν την τάση να τοποθετούνται μέσα στις αστικές περιοχές που οι πολιτικοί κρίνουν προσφορότερες. Η χωροθέτηση μιας πόλης, πρέπει λοιπόν, πριν από κάθε άλλο, να είναι «ελκυστική», αποδοτική για τις εταιρείες των οποίων ο ρόλος είναι αποφασιστικός για την «ευημερία» της περιοχής και της χώρας γενικά.
Η τοποθέτηση των κεντρικών γραφείων των πολυεθνικών εταιρειών, οι εταιρείες παραγωγής βαρειάς βιομηχανίας, εργαστήρια και κέντρα ερευνών, αποτελούν, μαζί με τους διάφορους διεθνείς οργανισμούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς, ένα «παιχνίδι» του οποίου η σημασία απαιτεί μια συνεχή και αυξανόμενη επέμβαση της Δημόσιας αρχής.
Η χωροθέτηση των μεγάλων αστικών κέντρων σήμερα συλλαμβάνεται σαν μια χωροθετική μετάφραση μιας πολιτικής υποδοχής των ξένων επενδύσεων.
Έτσι, η δημιουργία των εννέα Νέων Πόλεων πρέπει να ανταποκρίνεται, κατά κάποιο τρόπο, στη φροντίδα της διεθνούς προαγωγής των πιο ανταγωνιστικών περιοχών, γύρω από τις οποίες βασίζονται και οι επενδύσεις των εθνικών και πολυεθνικών συγκροτημάτων.
Η αστική περιοχή του Παρισιού, είναι λοιπόν η μόνη αστική περιοχή κατάλληλη να ανταγωνισθεί θριαμβευτικά τις αντίπαλες περιοχές της ΕΟΚ, δηλ. του Λονδίνου, του Ρήνου, Randstand της Ολλανδίας ή με τις άλλες Ευρωπαϊκές μητροπόλεις όπως τις Βρυξέλλες, το Μόναχο, το Λονδίνο, τη Ζυρίχη, τη Φρανκφούρτη, το Μιλάνο κ.λ.π. Η διοικητική κεντρικοποίηση από μόνη της στη Γαλλία και η οικονομική κεντρικοποίηση που συμπίπτει με αυτή, δίνουν στην περιοχή του Παρισιού ένα βάρος – κύρος σημαντικό για την ζωή της χώρας.
Η οικονομική ανάπτυξη έχει σαν συνέπεια την ενίσχυση της γραφειοκρατίας. Μόνο το συγκρότημα του Παρισιού μπορεί να ανεχθεί τον διεθνή ανταγωνισμό, μιλώντας σε εθνική κλίμακα.
Καμμιά επαρχιακή πόλη δε ήταν, ούτε είναι, σε θέση να παίξει, όσο το Παρίσι, ένα σημαντικό ρόλο μητροπόλεως, τόσο στον Ευρωπαϊκό όσο και στον διεθνή ανταγωνισμό. Μια πτώση λοιπόν της θέσεως του Παρισιού θα είχε σαν αποτέλεσμα την επιτυχία των άλλων Ευρωπαϊκών πρωτευουσών και στον οικονομικό τομέα.
Οι πέντε Νέες πόλεις της περιοχής του Παρισιού παίζουν, ίσως στην αναδιοργάνωση αυτής της περιοχής, ένα ρόλο στρατηγικό. Το ίδιο ισχύει και για την περιοχή της Rouen – Le – Havre. Για αντισταθμίσουν τις «κεντρόφυγες δυνάμεις» που δρουν στην περιοχή αυτήν, με κατευθύνσεις από Βορρά προς Νότο και προς Ανατολάς της Γαλλίας, χρειάζονταν να δυναμώσουν ένα από τους σπονδυλοφόρους άξονες της Γαλλικής ανάπτυξης. Ο άξονας της κοιλάδας του Σηκουάνα συνδεόμενος με το Παρίσι καταλήγει στη θάλασσα, στο λιμάνι του Havre.
Η Νότια πόλη, το Vaudreuil ως προς τη σχέση Havre – Paris, θα διευκολύνει την «αποσυμφόρηση» και την αναδιοργάνωση ενός από τους κόμβους του άξονα αυτού.
Η Rouen 18, θα δεχθεί ορισμένες εκτελεστικές λειτουργίες, δευτερεύουσες ή τριτογενείς, οι οποίες, σε σχέση με τις στενές επαφές, που έχει με το Παρίσι, δεν θα αποτελέσουν μια τραγική αποκέντρωση, αν δεν επιτύχουν μια ορισμένη «αυτονομία». Η γοργή αστικοποίηση της περιοχής Basse – Seine προικισθεί με το βιομηχανικό – λιμενικό συγκρότημα του Havre, βασιζόμενη πάντα στην αύξηση της περιοχής του Παρισιού.
Το Vaudreuil 19 λοιπόν αποτελεί μείγμα αυτής της αστικοποίησης επιτρέποντας στο δυναμικό του Παρισιού να διοχετευθεί μέχρι την θάλασσα.
Lille – est: παίζει και αυτό έναν ανάλογο ρόλο με το Vaudreuil, βασιζόμενο στο λιμάνι και στη βιομηχανία της περιοχής Paw – De – Calais Dunkerque.
Η μητροπολιτική περιοχή της Lille, εκτός απ’ αυτή την ιδιότητα, συγκεντρώνει και ένα τμήμα πανεπιστημιακού εργαστηρίου, δημιουργώντας επενδύσεις από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, αποτελώντας μια καινοτομία για την περιοχή.
Αυτό θα ευνοήσει και τις πολυεθνικές, αλλά και τις κρατικές φίρμες να δημιουργήσουν απ’ εκεί πόλους ενέργειας. Συγχρόνως, αποτελεί τον ανταγωνισμό των παραμεθόριων περιοχών του Βελγίου, που η Γαλλία φοβόταν…
«Ο ανταγωνισμός»
και εδώ ακόμη, ο ανταγωνισμός των ξένων πόλεων και η τοποθεσία τους επηρέασε την εκλογή και την τοποθεσία των Νέων Γαλλικών Πόλεων. Σημαντικές πόλεις ισορροπίας και αντιστηρίξεως στις παραμεθόριες περιοχές ήσαν απαραίτητες. Χρειαζόντουσαν λοιπόν πόλεις παραμεθόριες με λιμάνι σ’ ευρωπαϊκά πλαίσια για ν’ αντισταθούν στον ανταγωνισμό των Ευρωπαϊκών πόλεων όπως το Λονδίνο, η Αμβέρσα, το Ρόττερνταμ. Συγχρόνως, ένας δυνατός αστικός πόλος χρησιμοποιούμενος σαν σταθμός μεταξύ Παρισιού και Βορρά, θα μπορούσε ν’ αντισταθεί στην επιρροή του πόλου Βρυξέλλες – Αμβέρσα. Ο πόλος αυτός, ειδικευμένος στην έρευνα και την εφαρμογή, όπως το πανεπιστήμιο της Lille, ήταν και είναι ίσως, το αντιστάθμισμα σ’ αυτόν τον τομέα. Συγχρόνως, η Lille – Est θα επιτρέψει την ανανέωση του παλιού κέντρου της Lille, βοηθώντας το να συγκεντρώσει τον τριτογενή τομέα. Η νέα πόλη, προικισμένη στην έρευνα και την εφαρμογή θα επιτρέψει στην Lille να ενδυναμωθεί στην περιοχή καθώς και στο ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η νέα πόλη L’Isle D’Abeau τοποθετημένη στον κυκλοφοριακό άξονα Λυών – Ιταλία, δημιουργήθηκε για να επιτρέψει την ανακαίνιση της Λυωνέζικης συσσώρεθσης και να δυναμώσει τον άξονα αυτόν.
Κατασκευασμένη κοντά στο νέο αεροδρόμιο του Σατολάς Λυών, η νέα πόλη πρέπει να αυξήσει την οικονομική δύναμη της βιομηχανικής περιοχής Λυών St. Etienne – Grenoble, απέναντι στη δύναμη Zurich–Geneve–Bale και Μιλάνο.
Η δημιουργία της Νέας πόλης διαγράφεται συγχρόνως σαν στοιχείοκλειδί του εθνικού χωροταξικού συστήματος για να γίνει ο κόμβος στον βιομηχανικό άξονα του Ρήνου μέχρι τη Μεσόγειο.
Η L’Isle D’Abeau είναι πόλη ειδικευμένη στην ηλεκτρονική τεχνολογία για ν’ ανταποκριθεί στον ανταγωνισμό του Μιλάνου (Ιταλίας).
Etang De Berre: Fos (Marseille) Είναι το ίδιο με τη Lille. Δημιουργήθηκε το σιδηροδρομικό γκρούπ (Fos) για ν’ αντισταθεί στον ανταγωνισμό Γένοβας και Βαρκελώνης καθώς και στον ανταγωνισμό με τη Μεσόγειο και τη Βόρεια Αφρική.
Το λιμάνι της Μασσαλίας και ο συνεχής ανταγωνισμός των άλλων Ευρωπαϊκών λιμανιών «αποτέλεσε» τον χώρο εκλογής. Το λιμάνι, το άφθονα και φτηνά εργατικά χέρια και ο πληθυσμός ήταν μεταξύ των λόγων εκλογής και τοποθέτησης της νέας πόλης «Etang De Berre».
Οι επίσημοι και ανεπίσημοι λόγοι δημιουργίας των Νέων Πόλεων στην Γαλλία.
Η πολιτική των Νέων πόλεων στην Γαλλία είναι πολύ διαφορετική από την πολιτική των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών ως προς την δημιουργία των Νέων πόλεων, όπως π.χ. στην Αγγλία πριν από 15 – 20 χρόνια. Στην Αγγλία και στη Σουηδία, η δημιουργία των Νέων πόλεων είχε σε μεγάλο βαθμό τη θέληση επιλύσεως δημογραφικών, στεγαστικών και εν γένει κοινωνικών θεμάτων μέσα στο πολεοδομικό πλαίσιο.
Η βιομηχανική διαδικασία δημιουργούσε νέες ανάγκες και την κακή λειτουργία των κοινωνικών και πολεοδομικών σχέσεων, κυρίως σε κυκλοφορία, κατοικία, εξοπλισμό, κοινωνικό–πνευματικά κέντρα, διδασκαλία και αναψυχή. Αυτά τα κενά δημιούργησαν δυσαρέσκειες και αστάθεια στους κυβερνητικούς κύκλους. Απ’ όπου πηγάζει η αιτία και η σκέψη της διαδικασίας της σύνθεσης των Νέων πόλεων. Στη Γαλλία, αντίθετα, η προσοχή συγκεντρώθηκε κυρίως στην τεχνο-οικονομική διαχείρηση, οι δε αστικές περιοχές θεωρήθηκαν σαν σημεία υποστήριξης της οικονομικής ανάπτυξης.
Στην πρώτη περίπτωση προσπάθησαν να φρενάρουν και να σταθεροποιήσουν την αύξηση των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων για να λύσουν καλύτερα ορισμένα κοινωνικά προβλήματα. Στη δεύτερη περίπτωση, στοχεύτηκε να προαχθούν οι περιοχές με τη μέθοδο μιας σωστής χωροθέτησης.
Παρουσιάζοντας σαν φυσική την πόλωση (Polarisation)των αστικών περιοχών προς κέρδος ορισμένων άλλων περιοχών, που θέτει έτσι τη Γαλλία σε θέση να ανταγωνίζεται τις γύρω ευρωπαϊκές μητροπόλεις, η μέθοδος αυτή απέκτησε την εκλογίκευση της.
Για τους Γάλλους χωροτάκτες-πολεοδόμους που ήθελαν να ελέγξουν την αύξηση των μητροπολιτικών εκτάσεων και να περιορίσουν την λειτουργία τους, προς κέρδος ορισμένων αστικών περιοχών, είναι σαν να αφαιρούσαν τα ατού, τα οποία κατέχει η μη-ανεπτυγμένη περιοχή μέσα στον διεθνή ανταγωνισμό μεταξύ πόλων «ανάπτυξης».
Αυτή η στρατηγική βασίζεται φυσικά επάνω σε ένα αίτημα. Πρέπει να παραδεχτούμε σαν «αναπόφευκτο» την αστική συγκέντρωση, την πολιτική της «πόλωσης» και τις ανισότητες αύξησης, σαν αρχή της διοργάνωσης του χώρου.
Αλλά κανείς δεν αγνοεί ότι, αυτά τα φαινόμενα, δεν απορρέουν από την τεχνική ανάγκη αλλά ούτε από την παγκόσμια οικονομική κατάσταση. Η ύπαρξη τους συνδέεται με τη συντήρηση (ύπαρξη) ενός κοινωνικού συστήματος, μέσα στο οποίο η συγκέντρωση των παραγωγικών στοιχείων, και η κεντρικοποίηση των δυνάμεων, υπακούουν στην λογική της συσσώρευσης του κεφαλαίου.
Μια διαφορετική χωροταξία προϋποθέτει ότι το κέρδος και ηαποδοτικότητα θα πάψουν να συνιστούν τα (πρωτεύοντα) κριτήρια. Φτάνοντας μετά από τις άλλες βιομηχανικές χώρες στην καθ’ εαυτή μονοπωλιακή φάση, ο Γαλλικός μετα-καπιταλισμός, οφείλει να καθιερώσει μια έντονη κατάσταση χάρη στην ανακαταδιανομή των οικοδομικών δυνάμεων και την τροποποίηση του ανάλογου βάρους στις διαφορετικές γεωγραφικές εκτάσεις της Δυτικής Ευρώπης και ιδίως εντός της Κοινής Αγοράς.
Η Γαλλική πολιτική των Νέων πόλεων δεν μεταφράζεται από μια αδιαφορία προς αυτά τα κέρδη στο επίπεδο της εθνικής χωροταξίας. Πάντως βάση συλλογισμού ήταν η Ευρωπαϊκή διαδικασία σκέψεως. Δεν επρόκειτο λοιπόν να φτάσουν στη ρύθμιση του χώρου εντός της Γαλλίας μεταξύπτωχών-πλουσίων Γαλλικών περιοχών, αλλά να προάγουν τις ήδη προηγμένες περιοχές εν όψει του «διεθνούς ανταγωνισμού». Απέφευγαν λοιπόν το φρενάρισμα των αστικών αυτών κέντρων, αντίθετα τα ενίσχυσαν περισσότερο δίνοντας τους τη δυνατότητα να αποτελέσουν πόλους ευρωπαϊκού συναγωνισμού, διευθετώντας τις επενδύσεις μέσα στους πιο ανταγωνιστικούς χώρους.
Αντίθετα με τα μεγάλα συγκροτήματα κατοικιών και τις υπνουπόλεις, οι νέες πόλεις θα είναι προικισμένες μ’ ένα ομαδικό εξοπλισμό αρκετά δυναμικό και πολύ ποικίλο για να μπορέσουν να απαιτήσουν μια ορισμένη αυτονομία σε σχέση με τα κέντρα των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων. Αλλά για να δημιουργηθεί ένας ποικίλος και σημαντικός εξοπλισμός πρέπει οι κάτοικοι να είναι αρκετοί ούτως ώστε η πυκνοκατοίκηση της νέας αυτής πόλης να αποτελέσει την δυνατότητα ανεξαρτησίας.
Χωρίς το ελάχιστο μιας πελατείας δεν μπορούν να αποδώσουν οικονομικά μαγαζιά, μπουτίκ, εστιατόρια, κέντρα κ.λ.π.
Οι Βιομηχανίες και οι Επιχειρήσεις μπορούν να εγκατασταθούν σε μια περιοχή όταν υπάρχει ένα μεγάλο ανθρώπινο δυναμικό, φτηνό, ειδικευμένο και αρκετά προλεταριατοποιημένο….Και επιδή όλες αυτές οι λειτουργίες είναι συνδεδεμένες μ’ άλλες δευτερεύουσες, η ανάγκη ύπαρξης εργατικών χεριών είναι μεγαλύτερη. Αυτές οι ανάγκες και οι προϋποθέσεις απαιτούν λοιπόν ανθρώπους για την ύπαρξη αλλά και την επιτυχία των Νέων Πόλεων. Αυτές οι υποθέσεις οδήγησαν τους Γάλλους πολεοδόμους στο συμπέρασμα ότι οι Νέες πόλεις πρέπει να έχουν ένα Minimum πληθυσμό, 100.000 – 200.000 κατοίκους για να υπάρξει πιθανότητα επιτυχίας τους, εξοπλισμού και δραστηριοποίησης.
Ένας άλλος λόγος που δικαιολογεί «επίσημα» αυτή την απόφαση δημιουργίας τους, ήταν η δημογραφική αύξηση. Πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στις Νέες πόλεις να απορροφούν τη δημογραφική αύξηση των γύρω αστικών κέντρων, διότι χωρίς την ύπαρξη της δυνατότητας αυτής θα συμβεί ό,τι έγινε στην Αγγλία με τις New Towns, οι οποίες δεν μπόρεσαν να απορροφήσουν τον πληθυσμό του Λονδίνου και δημιουργήθηκαν στους ελεύθερους γύρω χώρους συνοικίες με συγκροτήματα λαϊκών κατοικιών, χωρίς καμμιά πολεοδομική διάταξη, «αναρχικά» και σε βάρος των «New Towns».
Έτσι λοιπόν οι Νέες πόλεις πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα απορρόφησης της δημογραφικής αύξησης και την αποφυγή «αναρχικών συνοικιών».
Σήμερα οι χωροτάκτες και οι πολεοδόμοι, βεβαιώνουν ότι ηπολεοδόμηση δεν είναι συνώνυμο της πολεοδομίας, δηλαδή της ποικιλίας, των αντιθέσεων και των συναλλαγών. Μόνο το κέντρο κατέχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Η περιφέρεια των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων μοιάζει σαν αφιέρωμα «ομοιομορφίας» και μονολειτουργικότητας .
Ένα προάστιο δεν είναι τίποτα άλλο από το προϊόν μιας πολεοδομικής ενέργειας που καταλήγει στο «πολεοδομούμενο» (L’Urbain), δηλαδή η έλλειψη του κέντρου και της κεντρικότητας.
Για να αποφευχθούν αυτά τα κενά, προσπάθησαν να δημιουργήσουν , στις Νέες πόλεις και άλλού εξάλλου, πραγματικά αστικά κέντρα, συγκεντρώνοντας τις διάφορες λειτουργίες τους και τις ιδιότητες τους: Κατοικίες, εμπόριο, εξοπλισμό, αναψυχή κ.λ.π.
Αυτή η πολιτική είχε σαν αποτέλεσμα να περιορίσει τις διαδοχικές μεταναστεύσεις, ευνοώντας την αύξηση ψυχαγωγίας του κέντρου και κυρίως του πρωτεύοντος κέντρου.
Η νέα πόλή, είναι πριν από κάθε άλλο «καρδιά» πόλης. Μακρυά από την ποικιλία των σχεδίων, βρίσκουμε, σαν μια σταθερή αυτή την ιδέα της κεντρικοποίησης. «Μια πόλη αξίζει ό,τι αξίζει το κέντρο της». Μια πόλη που δεν έχει κέντρο είναι προάστιο. Η θεληματική αυτή φιλοδοξία δημιουργίας ενός δυνατού αστικού κέντρου αποτελεί το μεγάλο «στοίχημα» των Νέων Γαλλικών πόλεων. Ατό σημαίνει ότι τα δημιουργηθέντα νέα κέντρα έρχονται σε ανταγωνισμό με τα παλιά αστικά κέντρα;
Τίποτα το σίγουρο. Αυτά τα κέντρα διαγράφονται μέσα σε μια ιεραρχία, σε μια επανάληψη λειτουργιών ή στην καθοδηγητική απόφαση;
Τα πρωτεύοντα κέντρα έχουν πάντα τον κύριο ρόλο ως προς την επιτυχία των Νέων πόλεων.
Οι Νέες πόλεις δε δέχονται, λοιπόν, τις περισσότερες φορές όλες τις δραστηριότητες, άλλα τμήματα συμπληρωματικά του δευτερογενή τομέα, καθώς και λειτουργίες που ανταποκρίνονται στον τριτογενή τομέα, εμπόριο και άλλες κοινωνικό-μορφωτικές λειτουργίες.
Αυτή η προσαρμογή των λειτουργιών μοιάζει σαν απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνθεση των Νέων Πόλεων.
Απορρίπτουν συστηματικά, εκτός λειτουργίες που απαιτούν μεγάλους χώρους, το Zoning της Χάρτας των Αθηνών.
Η «Agora D’ Evry» θα συγκεντρώσει κάτω από την ίδια σκέπη και σε διάφορα επίπεδα, ένα τεράστιο εξοπλισμό κρατικού και ιδιωτικού χαρακτήρα. Το όλο έργο του κέντρου θα καλύπτει μια επιφάνεια 30.000 μ2, οργανωμένο γύρω από μια «πληροφοριακή πλατεία» σκεπαστή, από όπου θα διακρίνονται όλες οι λειτουργίες που θα είναι και διαφανείς χάρη στην εσωτερική του σύνθεση. (χάρτης Νο 3,4).
Στο Cergy οι πολυκατοικίες θα δέχονται ορισμένους φοιτητές της ESSEC (Πανεπιστήμιο), τοποθετημένης στην «καρδιά» της Νέας πόλης. Σ’ άλλες πόλεις διάφορα συγκροτήματα, σχολικά, μορφωτικά, κοινωνικά θα τοποθετούνται στο κέντρο της πόλης, θα «αναμειγνύουν» τις κατοικίες με διάφορες αλλά λειτουργίες ώστε να υπάρχει μια ετερογένεια κοινωνική ή μια εναλλαγή κατοικίας, γραφεία, βιοτεχνίες κλπ.
Πάντως τοποθετώντας όλη τη δύναμη και την αποτελεσματικότητα στη χωροταξική τοποθέτηση των «κέντρων» των Νέων πόλεων, το κράτος μπορεί και ελέγχει αποτελεσματικά την τοποθέτηση των απαραίτητων για την επιτυχία του κέντρου λειτουργιών.
Η αγορά από το Κράτος, των κεντρικών χωρών, των εκτάσεων για την δημιουργία του κέντρου, εμποδίζει την κτηματολογική κερδοσκοπία να υπάρξει και επιτρέπει τη συγκέντρωση των κρατικών επενδύσεων στη δημιουργία του κέντρου αυτού, «της καρδιάς της πόλης».
καλά συνδεδεμένα μεταξύ τους και κυρίως με το κέντρο, μ’ ένα σύστημα οδικό, σιδηροδρομικό, μοντέρνο (Express, Metro Aerotrain, Autoroutes κλπ…) οι Νέες πόλεις δεν αποκλείουν τη δυνατότητα εκμεταλλεύσεως αυτής της προτεραιότητας για τους κατοίκους συνδεδεμένη με την ζωή τους μέσα στο σύστημα των μεγάλων αστικών συσσωρεύσεων. Αυτό το δίκτυο μεταφορών, τελειοποιημένο, θέτει ολόκληρο τον μητροπολιτικό χώρο, μ’ όλες τις δυνατότητες εκλογής που προσφέρει, στη διάθεση των κατοίκων. Στο εξής, χάρη στη συνεχή κινητικότητα στο κέντρο μιας αστικής περιοχής, η ύπαρξη ενός πραγματικού κέντρου, μ’ όλες τις εξυπηρετήσεις, δεν θα αποτελεί πλεονέκτημα μιας μειοψηφίας. Το κοντράστο μεταξύ ενός μοναδικού κέντρου αρκετά παραστατικού και μιας άμορφης και ανώνυμης περιφέρειας θα μετριάζεται. Οι κάτοικοι των Νέων πόλεων θα είναι ολοκληρωτικοί πολίτες…
Πρέπει λοιπόν να συμπεράνουμε ότι οι Νέες Γαλλικές πόλεις θα διακόψουν οριστικά με την αρχή των κοινωνικών καταπιέσεων; Μπορούν να θέσουν οριστικά τέλος σ’ αυτές τις εσωτερικές διακρίσεις, οι οποίες μεγαλώνουν μέσα στις μητροπολιτικές εκτάσεις; Μια ανάλυση με διαφορετική δομή των Νέων πόλεων έδειξε καθαρά ότι η αρχή της ιεραρχίας των χωρών συνεχίζεται,αλλά και εκτείνεται.
«Οι Νέες πόλεις» είναι πριν από κάθε άλλο ένα νέο αστικό κέντρο, θεσμικό σημείο ενός συνόλου, ενός τομέα κατοικιών, μιας ζώνης απασχόλησης και «αναδημιουργίας», «δραστηριότητας» και «αναπαραγωγής»…
Όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι χωροκράτες, το Zoning συνεχίζει να επικρατεί έξω από τα κέντρα. Δε κάνουμε παρά μια αναπαραγωγή, σε άλλη κλίμακα, του κοντράστου που υπάρχει μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, δηλαδή τουπροαστικού φαινομένου. 20
« Η δημιουργία των αστικών κέντρων είναι το μόνο θέμα στο οποίο μια θεληματική και πολύ αυστηρή θέληση εκδηλώθηκε από την αρχή από το ανώτατο κρατικό επίπεδο και διαρκώς επανατονίστηκε για την κατασκευή και επιτυχία τους».
Για τα’ άλλα, μια μεγάλη ελευθερία αφέθηκε σε κάθε ομάδα δημιουργίας. Παρ’ όλες όμως τις προσπάθειες των χωροτακτών, σήμερα είναι βέβαιο ότι, τα κέντρα τα οποία προβάλλουν οι Νέες πόλεις δεν θα έχουν παρά μόνο μια δευτερεύουσα λειτουργία, θα εξακολουθούν να εξαρτιώνται από τα πρωτεύοντα….
Σε πείσμα, ή ενάντια στις πολυτουργείες, αυτά τα κέντρα μένουν σε κάθε στιγμή τοποθετημένα μέσα στην «ηγεμονία» του πρωτεύοντος κέντρου, του οποίου συλλέγουν τις απορριπτόμενες λειτουργίες.
Η πολιτική των Νέων πόλεων συμμετέχει εν τούτοις σε μια άλλη πολιτική η οποία συνιστάται στο ξεκαθάρισμα των κέντρων για να επιτευχθεί η ενδυνάμωση τους.
Πάντως υπάρχει μια αλληλοκάλυψη μεταξύ πρωτεύοντος και δευτερεύοντος, μεταξύ διευθυντικών δραστηριοτήτων, πράγμα που εξηγεί τη σημασία που δόθηκε στα δίκτυα συνδέσεως με το εκάστοτε κέντρο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ν.Τ.= New Towns
2. Business Park = Centres D’affaires: Κέντρο μιας πόλης όπου στην καρδιά του κέντρου υπάρχει ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο, με Γραφεία ιδιωτικών και δημόσια, με κέντρα ψυχαγωγίας και πολιτιστικά, όπου όλα αυτά αποτελούν μια οντότητα (Forum) ή μια έννοια σαν την δική μας την αγορά…
3. Pdog: Plan D’ Amenagement et d’Organisation. Σχέδιο χωροταξίας και γενικής οργανώσεως της περιοχής Παρισιού
4. Datar: είναι η ανώτατη, μετά τον πρωθυπουργό, αρχή που διευθύνει και αποφασίζει για το εθνικό κατευθυντήριο σχέδιο.
5. Sdaurif: κατευθυντήριο σχέδιο χωροταξίας και πολεοδομίας της περιοχής Ill de France.
6. Z.N.E.: εθνικές περιοχές φυσικών ισορροπιών.
7. Grands Ensembles: μεγάλα οικοδομικά συγκροτήματα (κυρίως κατοικιών).
8. Oream: Οργάνωση μελέτης – ανάπτυξης μητροπολιτικών περιοχών.
9. ΜΕΑ: Αποστολή χωροταξικών μελετών
10. Etablissement Foncier: Οργανισμός κτηματολογίας
11. D.D.E: Νομαρχιακή Διεύθυνση εξοπλισμού.
12. EPA: Δημόσιος οργανισμός χωροταξίας.
13. SIVOM: Διακοινοτικός οργανισμός πολλαπλών αποστολών.
14. V.N.- Ν.Π.: Νέες Πόλεις.
15. S.C.A.: Κοινοτικός οργανισμός χωροταξίας.
16. Αναρχική έννοια χωρίς κανένα προγραμματισμό, αλλά οποιουδήποτε και χωρίς καμιά μελέτη. Αποτέλεσμα της ανάγκης και της ανεξέλεγκτης κατάστασης που επικρατούσε.
17. Η απροσδιόριστη αυτή πολεοδομική εξέλιξη στην Γαλλία ήταν το προιόν παραγωγής μιας ανεξέλεγκτης διαδικασίας καταναλώσεως του χώρου που οι Γάλλοι ονόμαζαν Laissez – Faire ή Coup par Coup. Η διαδικασία αυτή δημιουργήθηκε μετά τον Α’ και Β’ Παγκ. Πόλεμο.
18. Rouen: Είναι μια βιομηχανική πόλη που βρίσκεται 10 – 20 ΚΜ από το Vaudreuil και την Lille. Αποτελεί δε κατά κάποιο τρόπο μια ευθύγραμμη συνέχεια του βιομηχανικού κόμβου Παρίσι – Basse – Seine – Vaudreuil – Rouen – Lille – Est – Ε.Ο.Κ. (Βορρά).
19. Στο Vaudreuil επειδή πριν από τη δημιουργία της νέας πόλης ήταν μια δασώδης περιοχή, δόθηκε η ευκαιρία εξακρίβωσης της ατμοσφαιρικής μόλυνσης μιας περιοχής από τη δημιουργία μιας πόλης. Έτσι, θα είναι η πρώτη περιοχή για την οποία θα έχουμε σωστά και αδιάβλητα στοιχεία από την επίσης πρώτη παρόμοια έρευνα στον κόσμο γύρω από το σημαντικό αυτό θέμα.
20. Προαστικό φαινόμενο: Αυτή η δομή έχει σαν αποτέλεσμα μια νέα κοινωνική διάκριση του αστικού πληθυσμού. Οι ανώτατες κοινωνικές τάξεις μένουν στο κέντρο των αστικών περιοχών, κοντά στα κέντρα αποφάσεων, οι άλλοι μεταναστεύουν στις Νέες πόλεις ή στα νέα δημιουργημένα συγκροτήματα.
Η εικόνα που περιβάλλουν δεν είναι πια μιας ισορροπημένης και ανεξάρτητης κοινότητας, κυριαρχημένη από την υποστήριξη των κατοίκων, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος είναι η εικόνα μιας «American way of life» μέσα στην οποία, οι κάτοικοι πολύ κινητικά συμμετέχουν σ’ ένα καταναλωτικό πολιτισμό χάρη στο κυκλοφοριακό σύστημα.
Η αναζητούμενη ενότητα δεν είναι αυτή της γειτονιάς, της συνοικίας ή της ίδιας της νέας πόλης, αλλά αυτή ολόκληρου του συνόλου της αστικής περιοχής, που έχει καταστεί αλληλέγγυα από τον πολλαπλασιασμό της κινητικότητας των κατοίκων. Η αστική ψυχαγωγία δεν έχει τίποτα το ιδιαίτερο με την δημιουργηθήσα κοινωνική ζωή, χωρίς ζωτικότητα των κοινωνικών σχέσεων.
Η καθημερινή ζωή των κατοίκων των Νέων πόλεων μένει οριοθετημένη από τις δυνάμεις αποφάσεων που είναι τοποθετημένες στο πρωτεύον κέντρο, δηλαδή, στην κατευθυνόμενη κεντρικοποίηση, της οποίας η θέση εξουσιάζει τις μητροπολιτικές εκτάσεις που άρχισαν να μεταβάλλονται σ’ αυτό που πολλοί ονομάζουν «περιοχή φιρμών».
Δημιουργήθηκαν λοιπόν ελκυστικά και σύγχρονα κέντρα για να εξαφανιστεί το φαινόμενο, του προαστίου, αλλά αντιθέτως τα νέα κέντρα αυτά όμως δίνουν στην Γαλλία μια νέα έμφαση ακριβώς στο φαινόμενο αυτό. Δηλαδή η πολιτική η οποία ακολουθείται νομίζουμε ότι τείνει σε μια ποσοτική καλυτέρευση των κέντρων, χωρίς βασικές και κοινωνικές αλλαγές.
Εάν αυτή η πολιτική, μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι παρουσιάζει κάτι το νέο στον πολεοδομικό τομέα, ωστόσο δεν είναι τίποτα το νέο, στην πραγματικότητα, εκτός ίσως από ένα μοντέλο «προαστικοποίησης».
