Τον τελευταίο καιρό ο σχεδιαστικός στοχασμός του LEON KRIER και η κριτική του στην στυλιστική ιδεολογία και το τεχνικό – επιστημονικό ήθος του «μοντέρνου κινήματος» αποτελούν επίκεντρο ζωηρών συζητήσεων, εκθέσεων, ειδικών αφιερωμάτων σε περιοδικά, διαφόρων μελετών και προτάσεων για πολλούς αρχιτέκτονες. Οι μεταφονξιοναλιστικές του αμφισβητήσεις και οι απόψεις του για την αναβίωση των αξιών της προβιομηχανικής ευρωπαϊκής πόλης, συνοδεύονται από ένα εξαιρετικά πλούσιο αρχιτεκτονικό έργο. Στην πρόταση αυτή για την μεταμόρφωση της αυτοκινητιστικής διασταύρωσης Αθηνών – Πειραιώς, επαναφέρει στην πόλη, όπως αναφέρει ο ίδιος στο επεξηγηματικό κείμενο (ARCHITECTURE RATIONELLE σελ. 200, BRUXELLES, 1978), τους «πράσινους χώρους οι οποίοι μέχρι σήμερα διατηρούνται από την κοινότητα για λόγους αποκλειστικά διακοσμητικούς. Στους κήπους της «VILLA BORGESE», στη Ρώμη, μπορούμε να βρούμε ένα πρότυπο για το έργο αυτό. Ο αυτοκινητόδρομος που περνάει κάτω χαμηλά, κατά μήκος του «MURO TORTO», δεν ενοχλεί την γαλήνη του δημοσίου κήπου. Ασφαλώς, δεν λείπουν οι γενικότερες αναφορές, είτε στα μορφολογικά και στυλιστικά ιδιώματα, είτε στην εικονογραφία των αγγλικών και γαλλικών πάρκων του 19ου αιώνα, καθώς και στις κυρίαρχες πολεοδομικές του τάσεις. (J. PAXTON – Αγγλία 1844-52-57-63, Ε. HAUSSMAN – Παρίσι, 1869, O. WAGNER – Βιέννη, 1911, αμερικάνικα πάρκα στα μέσα του 1800 κ.τ.λ.). Τα δημόσια Πάρκα αυτής της εποχής γεννήθηκαν σαν αποτέλεσμα στην ταχεία υποβάθμιση της βιομηχανικής πόλης και η «αντιβιομηχανική αντίσταστη» του L. KRIER δεν βρίσκεται μακριά από μια τέτοια συλλογιστική.
Οι κήποι της «Villa Borgese» στη Ρώμη και η λεωφόρος «Muro Torto».
Ο δημόσιος κήπος που προτείνεται για τον Πειραιά, σχηματίζεται από μια σειρά δενδροφυτευμένων νησίδων, που είναι υπερυψωμένες ανάμεσα στα κενά και τους υπόλοιπους χώρους της οδικής κάλυψης των αυτοκινητοδρόμων. Οι νησίδες αυτές, επανασυνδέονται μεταξύ τους με μια σειρά από γέφυρες και μπορούν να γίνουν προσπελάσιμες με πλατιές ράμπες και σκάλες. Το νέο αυτό υπερυψωμένο επίπεδο, σύμφωνα με την πρόταση, μπορεί να χρησιμεύσει και σαν χώρος για την ανέγερση κτιρίων ψυχαγωγίας, ή ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις, ο «βυθισμένος» σκελετός της κατασκευής να χρησιμοποιηθεί για ελαφριά βιομηχανία, αποθήκες, γραφεία κ.τ.λ. Ο επιμηκής κεντρικός χώρος του κήπου επανασυνδέει και επανασημασιοδοτεί τον άξονα Αθηνών – Πειραιώς με την παραλιακή ζώνη και την θάλασσα.
Οι δύο παρακείμενες συνοικίες, έκτασης 15-18 εκταρίων η κάθε μία, προτείνεται να αντιπροσωπεύουν από μόνες τους «μικρές πόλεις». Τα βασικά οικοδομικά τετράγωνα προβλέπονται διαστάσεων 22 x 60μ. και τρία – τέσσερα σχηματίζουν μια ευρύτερη αστική (URBAIN) ενότητα με κεντρική πλατεία, περιγραμμένη από τέσσερις αυτοκινητοδρόμους. Στην μελέτη του αυτή ο L. KRIER, εμπνεόμενος από το ιστορικά φορτισμένο παρελθόν, αναβιώνει – και κατά συνέπεια επαναπροσδιορίζει – τους «πράσινους χώρους» ανακουφίζοντας την περιοχή από τη θορυβώδη βαρβαρότητα των σύγχρονων νησίδων, των πλατειών και των δημοσίων κτιρίων – χαρακτηριστικό του αρχιτεκτονικού ιδιώματος του KRIER – επικαλείται, αν όχι υπαγορεύει, την αίγλη της δημόσιας ζωής και αποτελεί το εικονογραφικό και συντακτικό στοιχείο της σύνθεσης. Η πρόταση για τις δύο συνοικίες, απορρίπτοντας το σύστημα της «ελεύθερης» δόμησης και των περιμετρικά «ελεύθερων χώρων», που εισήγαγε το «μοντέρνο κίνημα» επανερμηνεύει τις παραδοσιακές τυπολογίες του οικοδομικού τετραγώνου, του δρόμου και της πλατείας. Τα δημόσια κτίρια χωροθετούνται στον πολεοδομικό ιστό σε διαλεκτική σχέση με τους υπόλοιπους σημαντικούς δημόσιους χώρους (κήπους, πλατείες κ.τ.λ.)
Bauhaus και De Stijl
Ο Bruno Zevi σε ένα άρθρο υπό τον τίτλον «ο ανιστορισμός του Bauhaus και οι συνέπειές του», μέσα στο βιβλίο κάτω από τον γενικό τίτλο «Η επίδραση του Βauhaus στην σύγχρονη αρχιτεκτονική», μας μιλάει για την σημασία της άρνησης της αρχιτεκτονικής ιστορίας από πλευράς του Bauhaus που, ναι μεν (μαζί με όλους όσους εργάστηκαν για την μοντέρνα αρχιτεκτονική τους φουτουριστές, τους κουστρουκτιβιστές, τους εξπρεσιονιστές κ.λ.π. τα κύρια ρεύματα της εποχής) δημιούργησε μια καινούργια αρχιτεκτονική γλώσσα αλλά χωρίς να μπορέσει να την κωδικοποιήσει, εν αντιθέσει με τον Le Corbusier, που όχι μόνον διάβασε την ιστορία με μια καινούργια γλώσσα αλλά την κωδικοποίησε διατυπώνοντας τις περίφημες πέντε αρχές του. Μια ξεχωριστή λοιπόν στιγμή στην ιστορία του Bauhaus, είναι η πρόταση του Theo Van Doesburg αρχηγού του Stijl (De Stijl) (ρεύμα καλλιτεχνικό, σύγχρονο φυσικά του Bauhaus που εκφράζει με τον Van Der Leck μια τέχνη αντικειμενική που θα έχει υπευθυνότητα μέχρι και τα αρχιτεκτονικά μοντέλα) ενός κώδικα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής που ο Gropius δεν θα δεχθεί ποτέ συνειδητά, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι και ο ίδιος και όλο το ρεύμα του Bauhaus δεν θα δεχτεί έστω και εν μέρει υποσυνείδητα.
Μερικές λοιπόν από τις θέσεις του Van Doesburg που λύνουν αρκετές απορίες και δίνουν αρκετές σαφείς διευκρινήσεις πάνω στο πνεύμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, είναι οι εξής:
1. Ο μοντέρνος αρχιτέκτονας προκειμένου να βγάλει μια φόρμα A Priori θέτει κάθε φορά, για κάθε σχέδιο, από την αρχή το πρόβλημα της κατασκευής.
2. Η καινούργια αρχιτεκτονική είναι οικονομική, δηλαδή, χρησιμοποιεί μέσα στοιχειώδη, τα πιο βασικά, χωρίς να ξοδεύει μέσα και υλικά.
3. Η μοντέρνα αρχιτεκτονική είναι όμορφη…. Δεν κρίνει Α Priori ένα σχήμα, το καλούπι όπου θα χύσει τους λειτουργικούς χώρους, αλλά αντίθετα με όλα τα περασμένα στυλ, η καινούργια αρχιτεκτονική μέθοδος δεν έχει τύπους (αρχιτεκτονικούς) βασικούς και αμετάβλητους. Ο διαχωρισμός, η διαίρεση και η υποδιαίρεση των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, προσδιορίζεται με ένα τρόπο αυστηρό, από πλάνα που δεν έχουν φόρμα ξεχωριστή. Από αυτόν τον προσδιορισμό των πλάνων μπορούμε να τραβήξουμε στο άπειρο από όλες τις πλευρές χωρίς σταματημό.
4. Η καινούργια αρχιτεκτονική αντί να είναι μνημιακή, είναι μάλλον μια αρχιτεκτονική της μεταμορφώσεως, της ευκινησίας και της διαφάνειας. Έχει κάνει την ιδέα του «μνημιακού» ανεξάρτητη από το «μεγάλο» και το «μικρό».
5. Η καινούργια αρχιτεκτονική είναι ανοικτή αντί να είναι κλειστή. Το σύνολο υφίσταται κάτω από ένα χώρο γενικό, ο οποίος υποδιαιρείται σε διαφορετικούς χώρους που αναφέρεται στα Confort της κατοικίας…
6. Η καινούργια αρχιτεκτονική, έχει ξεπεράσει τον τοίχο, κατά τρόπο που καταργεί την διάδα εσωτερικό, εξωτερικό… Από αυτό προκύπτει ένα νέο πλάνο, ένα πλάνο ανοιχτό, εξ’ ολοκλήρου διαφορετικό από αυτά του κλασικισμού, διότι εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι αναμιγνύονται…
7. Η καινούργια αρχιτεκτονική, δεν δίνει σημασία μόνο στον χώρο, αλλά και στον χρόνο σαν αξία της αρχιτεκτονικής. Η ενότητα του χώρου και του χρόνου δίνει στην αρχιτεκτονική εμφάνιση μια καινούργια όψη…
8. Η καινούργια αρχιτεκτονική, είναι αντικυβική, δηλαδή οι διαφορετικοί χώροι δεν είναι συμπιεσμένοι μέσα σε ένα κύβο κλειστό. Αντίθετα τα διαφορετικά κελιά του χώρου αναπτύσσονται ιδιότροπα…
9. Η καινούργια αρχιτεκτονική έχει καταργήσει την μονότονη επανάληψη και έχει καταστρέψει την ισότητα των δύο μισών, την συμμετρία. Δεν ξεχωρίζει το «μπροστά» (πρόσοψη) από το «πίσω» το «αριστερά» από το δεξιά και αν είναι δυνατό δεν ξεχωρίζει ακόμα το «επάνω» από το «κάτω».
10. Αντίθετα με τον μετωπισμό (Frontalisme), γεννημένο από μια στατική αντίληψη της οπής, η καινούργια αρχιτεκτονική θα τύχει μεγάλου πλούτου από την πολυεδρική ανάπτυξη μέσα στον χώρο-χρόνο…
