Η ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΗ ΑΙΧΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στον πυρήνα του μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας και κατέχει νευραλγική θέση, συγκεντρώνοντας τις αναπτυξιακές τάσεις, τις δυναμικές αλλά και τις στρεβλώσεις μιας πρωτεύουσας όχι ιδιαίτερα πολυκεντρικής. Εκ των πραγμάτων, το Εμπορικό Τρίγωνο συγκεντρώνει πολλές και ποικίλες επιτελικές δραστηριότητες της πρωτεύουσας, γραφεία μεγάλων επιχειρήσεων και τραπεζών, δημόσια κτήρια και υπηρεσίες, αλλά και όλη τη γκάμα των εμπορικών χρήσεων, από μεγάλα εμπορικά καταστήματα, μικρομεσαίες επιχειρήσεις χονδρικού και λιανικού εμπορίου, μέχρι μικρά καταστήματα και βιοτεχνίες.
Ως εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας ορίζεται η κεντρική περιοχή του Δήμου Αθηναίων που περικλείεται από τους οδικούς άξονες των οδών Σταδίου, Μητροπόλεως και Αθηνάς, με κορυφές του νοητού «τριγώνου» τις πλατείες Συντάγματος, Μοναστηρακίου, Ομονοίας. Επιπλέον, συμπεριλαμβάνει τις πλατείες Κλαυθμώνος και Κολοκοτρώνη επί της Σταδίου, όπως και την πλατεία Κοτζιά (Δημαρχείου) επί της οδού Αθηνάς.
Η Αθήνα θα λέγαμε πως χαρακτηρίζεται από τις μεταλλαγές της αστικής κλίμακας που συντελούνται στο εμπορικό κέντρο της και την ποικιλία που αναδύεται σε αυτόν τον περιορισμένο αστικό χώρο όπως τα ιστορικά κτίρια πάνω στους κεντρικούς άξονες του εμπορικού τριγώνου, χαρακτηρίζουν το χώρο λόγω της κλίμακας και της σχέσης τους με το δημόσιο χώρο, αλλά και της εμβληματικότητας που επιβάλουν. Σημαντικής αναφοράς χρήζουν και τα μεγάλης κλίμακας κτίρια γραφείων («μέγαρα») που οικοδομήθηκαν κυρίως τη δεκαετία του ΄60, τα κτίρια των τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων, επί των κεντρικών αξόνων της Σταδίου και της Αθηνάς καθώς και ένα πλούσιο δίκτυο μικρών εμπορικών καταστημάτων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων ακόμα και μικρών βιοτεχνιών, μέσα στον πυκνοδομημένο ιστό του εμπορικού τριγώνου, στους πεζοδρόμους της Ερμού, της Αιόλου, της Αγ. Μάρκου και της Ευαγγελιστρίας και των στενών κάθετων δρόμων τους και μέσα στις στοές (εγκάρσιες) στα ισόγεια των μεγάλων κτηρίων γραφείων.
Το μεγαλύτερο μέρος του Εμπορικού Τριγώνου αποτελείται από καταστήματα υπερτοπικού αλλά και τοπικού εμπορίου, βιοτεχνίες, εργαστήρια και χώρους αναψυχής. Το εμπόριο και οι βιοτεχνίες υπήρχαν πάντα στο τρίγωνο, αφού εκεί ξεκίνησε και η πρώτη αγορά της Αθήνας. Παρατηρούμε πως δεν υπάρχον κτήρια υπό ανέγερση ενώ τα κτήρια χωρίς χρήση δεν παίρνουν απαρατήρητα. Τόσο οι οικονομικές συνθήκες όσο και η ήδη υπάρχουσα πυκνή δόμηση του κέντρου ευθύνονται για αυτό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η αλλαγή στην χρήση από το ισόγειο στους ορόφους η οποία συναντάται σχεδόν παντού. Το ισόγειο σχεδόν πάντα φιλοξενεί τις κύριες εμπορικές χρήσεις, για πιο άμεση σχέση με τον άνθρωπο-πελάτη ενώ στους ορόφους βρίσκουμε πιο συχνά γραφεία, εργαστήρια, και κάποιες φορές και κατοικίες.
Το εμπορικό τρίγωνο αποτελεί ένα κεντρικό συγκοινωνιακό κόμβο που εξυπηρετεί την ευρύτερη περιοχή αλλά παράλληλα την τροφοδοτεί εμπορικά, πολιτιστικά και διοικητικά. Έτσι είναι αναμενόμενο να υπάρχουν θέσεις μέσα σε αυτό οι οποίες έχουν στιγματίσει την καθημερινότητα των ανθρώπων αλλά και έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη του εμπορικού τριγώνου μέσα στον χρόνο τόσο σε πολιτισμικό όσο και σε κοινωνικό – οικονομικό επίπεδο. Οι στοές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Για αυτό αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διατήρηση τους στον πολεοδομικό ιστό της σύγχρονης Αθήνας . Η ύπαρξη στοών στο εμπορικό τρίγωνο είναι εμφανής. Οι στοές που εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή μελέτης διαχωρίζονται σε εγκάρσιες και παρόδιες.
Η αρχιτεκτονική μελέτη επικεντρώνεται στην αιχμή των οδών Σταδίου και Αιόλου. Όπως έχει ήδη αναφερθεί στη συμβολή των δύο οδών παλαιότερα βρισκόταν το πολυκατάστημα «ΚΑΤΡΑΝΤΖΟΣΠΟΡ», το οποίο έπειτα από εμπρηστική ενέργεια το 1980 καταστράφηκε ολοσχερώς αφήνοντας άλλο ένα κατάλοιπο στον ελληνικό αστικό ιστό και η κατάστασή του παραμένει αμετάβλητη έως σήμερα παρά τις προσπάθειες-προτάσεις επανένταξής του σε αυτόν.
Πρόκειται για σημείο αναφοράς με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας δημιουργώντας ένα όριο ανάμεσα στο ιστορικό της κέντρο και τις ευρύτερες περιοχές του. Παράλληλα αποτελεί την απόληξη ενός οικοδομικού τετραγώνου θέτοντας προβληματισμούς για την αντιμετώπισή του , τόσο ως προς την αυστηρότητα των δομών που διέπουν την περιοχή (μέτωπο Σταδίου και Αιόλου), όσο και ως προς τις χρήσεις και το χαρακτήρα του απέναντι στην πόλη.
Λόγω της περίοπτης θέσης του οικοπέδου και του Ν.Ο.Κ. αρχικός στόχος της συνθετικής μας μελέτης ήταν η τοποθέτηση του κτιριακού όγκου στο πίσω τμήμα του οικοπέδου για τη διατήρηση των οπτικών φυγών προς και από αυτό (οδοί : Σταδίου, Αιόλου, Εμ.Μπενάκη και Λυκούργου) και η ανάπτυξή του καθ’ ύψος. Επιπλέον κύρια πρόθεσή μας αποτέλεσε η διαμπερότητα και η κίνηση στο ισόγειο (σύνδεση οδού Λυκούργου με οδό Εμ.Μπενάκη, σύνδεση και συνέχεια παρόδιων στοών των οδών Σταδίου και Αιόλου) καθώς και η διατήρηση της οπτικής στα όμορα κτίρια μέσω της «διαφάνειας» της συνθετικής πρότασης.
Ένας ακόμη στόχος ο οποίος στη συνέχεια αποδείχθηκε ο σημαντικότερος ήταν η απόδοση ενός μεταβαλλόμενου χαρακτήρα στο κτίριο. Αυτό προέκυψε από την ανάγκη ύπαρξης ενός δημόσιου κτιρίου το οποίο θα έχει τη δυνατότητα να τροποποιείται μέσα στον άκαμπτο αστικό ιστό της Αθήνας ο οποίος παραμένει αμετάβλητος εδώ και χρόνια περνώντας έτσι το μήνυμα πως υπάρχει διάθεση αλλαγής. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα κτίριο «μηνυματικό» και ταυτόχρονα «αντισυμβατικό» το οποίο αλλάζει τη μορφή του-μεταβάλλεται σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών του και των δρωμένων που λαμβάνουν χώρα σε αυτό , μέσα σε μια πόλη όπου οι δομές παραμένουν στάσιμες. Εξαιτίας της στασιμότητας αυτής, οι όψεις του ακολουθούν την αυστηρότητα των όψεων των οδών Σταδίου και Αιόλου (Δυτική και Ανατολική όψη αντίστοιχα) ενώ στο εσωτερικό τους (Βόρεια όψη) γίνεται άμεσα αντιληπτός ο αντισυμβατικός του χαρακτήρας.
Αναφορά οφείλει να γίνει στη σχέση που επιδιώκεται να αναπτυχθεί ανάμεσα στο πολίτη και την πόλη μέσω της αρχιτεκτονικής πρότασης. Ειδικότερα , στο κτίριο αυτό ο καθένας έχει τη δυνατότητα να πληροφορηθεί τόσο γύρω από τα δρώμενα της πόλης όσο και του ίδιου του κτιρίου, να γνωρίσει την πόλη μέσα από τις εκθέσεις με θέμα την ίδια την πόλη που πιθανώς φιλοξενεί καθώς και να βιώσει το αστικό περιβάλλον μέσα από την περιήγησή του σε όλα τα επίπεδα του κτιρίου αφού η επαφή με την Αθήνα είναι άμεση μέσω των οπτικών φυγών που σου προσφέρει.
Τέλος η πρόσβαση στο κτίριο πραγματοποιείται μέσω του πυρήνα κατακόρυφης κυκλοφορίας που εντοπίζεσαι στο πίσω τμήμα της σύνθεσης και συνδέει όλα τα επίπεδα μεταξύ τους , της ραμπόσκαλας που αποτελεί νοητή συνέχεια του οδικού άξονα 28ης Οκτωβρίου (Λεωφ. Πατησίων) , κερκίδων που οδηγούν στο υποβαθμισμένο τμήμα της σύνθεσης καθώς και την υπόγεια σύνδεση του επιβατικού σταθμού Μετρό-ΗΣΑΠ της πλατείας Ομονοίας με το τμήμα αυτό.
ΟΝΟΜΑΤΑ:
ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ – ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΘΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΠΡΑΝΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ:
08/11/2018
ΜΑΘΗΜΑ:
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘ.:
ΘΕΩΝΗ ΞΑΝΘΗ
ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΕΝΔΡΙΝΟΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΚΚΟΡΗΣ
ΣΧΟΛΗ/ΤΜΗΜΑ:
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ