Η ανεξαρτησία από τις ρυπογόνες και ακριβές μορφές ενέργειας έχει αναχθεί σε σημείο κλειδί για την περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα και μέλλον των πόλεων και των κατοίκων τους. Η αστική περιβαλλοντική ρύπανση και η απομάκρυνση από τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό των πόλεων έχουν κάνει την κατάσταση δύσκολα διαχειρίσιμη, αφού καλούμαστε να σχεδιάσουμε σε ένα ήδη δομημένο τοπίο. O βιοκλιματικός σχεδιασμός του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά επιτακτική ανάγκη ενώ οι τελικά παραγόμενες μορφές οφείλουν να συμπνέουν τόσο με τον τρόπο ζωής των τελικών χρηστών, το κλίμα αλλά και την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία ενός τόπου. Ο ρόλος του αρχιτέκτονα υπό αυτή την έννοια είναι πολυδιάστατος, αφού καλείται να σχεδιάσει αστικά τοπία και κελύφη σε ένα νέο πλαίσιο έχοντας ως βασικές εισροές που επηρεάζουν την αρχιτεκτονική σύνθεση δεδομένα που σχετίζονται με το μικροκλίμα και την νοοτροπία του τελικού χρήστη.
Βασικές αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού της κατοικίας
Σκοπός της μελέτης ήταν η δημιουργία ενός οικολογικού χωριού από ξύλινες κατοικίες, στην περιοχή «Μεζούρλο» της Λάρισας σε μια έκταση 300 στρ. Βασική αρχή ήταν η μέγιστη αξιοποίηση του μικροκλίματος και η παραγωγή ενός κελύφους που να βασίζεται λιγότερο στην συμπεριφορά του χρήστη για την μείωση της ενεργειακής του κατανάλωσης, αφού η κοινωνία στην οποία απευθύνεται δεν έχει καλλιεργήσει ακόμη τη σχετική κουλτούρα. Σπουδαία επιρροή στο πάντρεμα συνθετικής πρότασης και βιοκλιματικού σχεδιασμού ήταν η μελέτη παραδοσιακών τακτικών ενεργειακού σχεδιασμού όπως για παράδειγμα η ηλιακή καμινάδα και ο φυσικός δροσισμός με υπόγειο δίκτυο απαγωγής φρέσκου αέρα. Επιπλέον, πρωταρχικό ρόλο στο σχεδιασμό έπαιξε φυσικά ο προσανατολισμός. Δώσαμε μεγάλη σημασία στα άμεσα ηλιακά κέρδη που μπορούν να αξιοποιηθούν εξ ου και οι λειτουργίες στο εσωτερικό ακολούθησαν την διάταξη και γεωμετρία των ανοιγμάτων, ενώ κατάλληλα σκίαστρα παρέχουν σκιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (περσίδες, πέργκολα). Επιπλέον, προκειμένου να διαχειριστούμε το πρόβλημα των ζεστών καλοκαιριών που χαρακτηρίζει το κλίμα της πόλης, προβλέπεται η δημιουργία ηλιακής καμινάδας, υπόγειας δεξαμενής νερού για την εκμετάλλευση των όμβριων υδάτων και υπόγειο σύστημα ψύξης τα οποία με ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση συμβάλλουν τα μέγιστα στον φυσικό δροσισμό της κατοικίας. Η θέρμανση στο σπίτι εξασφαλίζεται μέσω δικτύου φυσικού αερίου, ενώ η κατανάλωσή του μειώνεται από τα παθητικά συστήματα θέρμανσης και το ενεργειακό τζάκι. Για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προτείνεται δε η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ στην οροφή μεγάλο μέρος της οποίας είναι φυτεμένο προκειμένου να μειωθούν οι απώλειες το χειμώνα αλλά και να ενισχύεται ο φυσικός δροσισμός. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται (φέρον οργανισμός από ξύλο, τοιχοποιία από OBS, μόνωση, ενεργειακά κουφώματα και υαλοπίνακες) εξασφαλίζουν την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την πρόταση μίας προσιτής κατοικίας. Τέλος, σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων και των οικιακών λυμάτων, παρέχονται κάδοι για ανακύκλωση σε όλη την περιοχή μελέτης ενώ η κεντρική διαχείριση των οικιακών λυμάτων βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο Νοτιοανατολικά του χωριού, προκειμένου να επεξεργάζονται και να διατίθεται το νερό για το πότισμα των δημόσιων κήπων και λαχανόκηπων.
Περιβαλλοντικός σχεδιασμός του οικολογικού χωριού
Από άποψηαστικούπεριβαλλοντικού σχεδιασμού, οι δρόμοι των αυτοκινήτων, οι ποδηλατοδρόμοικαι οι πεζόδρομοιέχουν σχεδιαστείμε τέτοιοτρόπο ώστεαφενόςνα επιτυγχάνεται η διασφάλιση της συνδεσιμότηταςμεταξύ των περιοχών -ενθαρρύνοντας την κοινωνική ζωή στο δημόσιο χώρο-κι αφετέρου να αποφεύγονται προβλήματα που δημιουργούνται λόγω δυσμενών ανέμων ή προσανατολισμού. Έτσιδημιουργήθηκαντα οικοδομικά τετράγωναμεσυνολικά260κατοικίες. Στόχος ήταν νασχεδιάσουμε ένα”ολοκληρωμένο” χωριό, επομένωςπέρα απόκατοίκηση εξυπηρετούνται και λειτουργίεςδημόσιου χαρακτήραόπωςεκπαίδευση, υγεία, αθλητισμός, πράσινο-ελεύθεροι χώροι, πολιτισμός, εμπόριοκαιθρησκεία.
Ο υπολογισμός της χωρητικότητας έδειξε ότι ο αριθμός των κατοίκων του οικολογικού χωριού μπορεί να κυμαίνεται από 520 έως 1.040 άτομα. Προτείνουμε δύο τυπολογίες κατοικιών και αυτό διότι πιστεύουμε ότι πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες διαφορετικών μορφών οικογένειας. Η πρώτη (διώροφη κατοικία με 2 δωμάτια, μπάνιο, κουζίνα και καθιστικό στο ισόγειο και υπνοδωμάτιο και μπάνιο στον πρώτο όροφο) αναπτύσσεται σε 120 τετραγωνικά μέτρα και απευθύνεται σε οικογένειες με 2 παιδιά . Η δεύτερη (ισόγεια κατοικία με 2 υπνοδωμάτια, μπάνιο, σαλόνι και κουζίνα) καταλαμβάνει 80 τετραγωνικά μέτρα και απευθύνεται σε οικογένειες με ένα παιδί ή ηλικιωμένα ζευγάρια.
Συντελεστές :
Γάτσιου Βασιλική, gatsiou.valia@gmail.com
Νητσάκος Γιώργος, giorgos_nitsakos@hotmail.com (φοιτητές επί πτυχίω τμήματος Αρχιτεκτονικής Π.Θ.)
Τζάρος Κωνσταντίνος, Πολιτικός μηχανικός Π.Θ., Δρ. τμήματος Πολιτικών Mηχανικών, ktzaros@gmail.com , (στατική επίλυση φορέα φυτεμένης στέγης )
Τριανταφύλλου Χαρίκλεια – εξωτερική σύμβουλος, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Π.Θ. , Αρχιτέκτων Μηχανικός Π.Θ. , MSc Πολεοδομία – Χωροταξία, xaroula_30fillou@hotmail.com (πολεοδομικές και αρχιτεκτονικές συμβουλές)